Σύνθεση για τέσσερα πόδια (Από το Book press)

Πεμπτη, 27 Φεβρουαριου 2014 00:00 

 

 

 

  Της Άλκηστης Σουλογιάννη

 Ο Κώστας Μαυρουδής δίνει συνεχώς     σημαντικά δείγματα δημιουργικής γραφής τόσο στον χώρο της ποίησης, που αντιπροσωπεύουν οι ποιητικές συλλογές: Λόγοι δύο (1973), Ποίηση (1978), Το δάνειο του χρόνου (1989), Επίσκεψη σε γέροντα με άνοια (2001), Τέσσερις εποχές (2010), όσο και στον ευρύ χώρο της πεζογραφίας, όπως δηλώνεται με τις εκδόσεις: Με εισιτήριο επιστροφής (1983), Οι κουρτίνες του  Γκαριμπάλντι (2000), Στενογραφία (2006), ενώ στην παραγωγή του συγγραφέα θα πρέπει να συνυπολογισθεί και η συγκεντρωτική έκδοση άρθρων και σχολίων στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο με τον τίτλο Η ζωή με εχθρούς (1998). Ενδιαφέρον στοιχείο σε ό,τι αφορά τη δομή των λογοτεχνικών κειμένων του Κ. Μαυρουδή είναι η υπονόμευση των ορίων ανάμεσα στην ποίηση και στην πεζογραφία ως δύο διαφορετικά γραμματολογικά είδη. 

Ευρεία χρήση της μεταφοράς, πλούσια συλλογή γραμματικών εικόνων, λόγος παραστατικός, συνδηλωτικός, πυκνός, στοχαστικός, αφοριστικός, απερίφραστος, απροσδόκητος ή λόγος σε εκκρεμότητα, διακριτική ροή του περιεχομένου της συνείδησης, αφηγηματικότητα: τα φαινόμενα αυτά αποτελούν σταθερά υλικά που αξιοποιούνται για την οργάνωση των υπο-/κειμενικών κόσμων του Κ. Μαυρουδή, όπως αναγνωρίζεται κατά την ανάπτυξη του συγγραφικού του έργου ανεξάρτητα από τον ειδολογικό χαρακτήρα των κειμένων του. Αυτό ισχύει και στα εβδομήντα, περισσότερο ή λιγότερο σύντομα, αφηγηματικά κείμενα που συνθέτουν το βιβλίο με τον τίτλο Η αθανασία των σκύλων (εκδ. Πόλις). 

Ο Κ. Μαυρουδής αξιοποιεί με ευρηματικότητα και ευαισθησία την κεντρική ή περιφερειακή, άμεση ή έμμεση παρουσία σκύλων όπως εμπλέκονται αφενός στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, και αφετέρου σε κοινωνικές, ιστορικές, πολιτισμικές παραμέτρους, διασταυρώνοντας τις ζωές τους με τις ζωές των ανθρώπων, ως αντικείμενα αλλά και ως υποκείμενα αφήγησης, καθώς και ως αποδέκτες λόγου σε δεύτερο πρόσωπο.

Ο Μαυρουδής αξιοποιεί με ευρηματικότητα και ευαισθησία την κεντρική ή περιφερειακή παρουσία σκύλων διασταυρώνοντας τις ζωές τους με τις ζωές των ανθρώπων

Στο πλαίσιο αυτό, ένας Γερμανικός Ποιμενικός π.χ. διευκολύνει έναν χωρισμό, η Ήρα παραπέμπει στην ανάμνηση του πατέρα, η Έλμα στη φωτογραφία ανακαλεί την παιδική ηλικία, ο Οθέλλος αποτελεί συνδήλωση για το ανέφικτο, η Έμμα διατρέχει τη ζωή ανάμεσα στον σύζυγο και στον εραστή, η Αριάδνη εμπλέκεται στη διελκυστίνδα ενός χωρισμού, ο Κυριάκος παρακολουθεί την κινητικότητα των ελλήνων αποδήμων, ο Ονορέ συμπληρώνει την υποστηρικτική σχέση πατέρα και γυιού, ενώ ο Γανυμήδης τρώει τα δακτυλόγραφα των αναμνήσεων. Ακόμα, ο Ερμής συνοδεύει ηλικιωμένο κύριο στον περίπατο, ο Λέων συνοδεύει καθολικό ιερέα στα καθήκοντά του, ενώ ένα κεντημένο λυκόσκυλο αποτελεί αφορμή για πολιτικά σχόλια.

Στο σύνθετο αυτό τοπίο κατέχουν σημαίνουσα θέση σκυλιά του δρόμου, αδέσποτα σκυλιά σε αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και πήλινα σκυλιά-παιγνίδια από ρωμαϊκό νεκροταφείο ως εύρημα σε σκάμμα θεμελίων, σκυλιά που γεννούν κάτω από σκάλες, σκυλιά μέσα στις ανοιχτές διαδικασίες της ανθρώπινης κοινωνίας, νεκρά σκυλιά στις φιλάνθρωπες και στις σκοτεινές παρυφές της ανθρώπινης δραστηριότητας, ένα βρώμικο λυκόσκυλο μέσα σε πολυσύχναστο κοινωνικό τοπίο. Επίσης, σκυλιά σε πολιτική υποδοχή του Νικολάου Πλαστήρα, σκυλιά-φύλακες στο Τείχος του Βερολίνου, σκυλιά στα πεδία των πολέμων, αλλά και «σκυλιά» ως υποτιμητικό ψευδώνυμο λιονταριών ρωμαϊκών τσίρκων.

  Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η        λειτουργικότητα    της παρουσίας των σκύλων ως αφορμής για την επίσκεψη στις περιοχές της λογοτεχνίας, του κινηματογράφου, της ζωγραφικής, της γλυπτικής, της μουσικής. Στο πλαίσιο αυτό εντοπίζονται π. χ. σχόλια του Κ. Μαυρουδή για τον Ουγκώ (Η Παναγία των Παρισίων), για τον Ιούλιο Βερν (Ο Δεκαπενταετής Πλοίαρχος), για τον Σταντάλ (Το Κόκκινο και το Μαύρο), για τον Μπάυρον (Επιτάφιος για ένα σκύλο), για τον Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα (Γατόπαρδος), ή για την Οδύσσεια (ο σκύλος Άργος του Οδυσσέα), επίσης: για τον Μπουνιουέλ (η ταινία Βιριδιάνα), επίσης: για τον Βελάσκεθ, για τον Γκωγκέν, για τον Τουλούζ Λωτρέκ, για τον Τζακομέτι, αλλά και για τη διαφήμιση που συνομιλεί με την τέχνη, και ακόμα για τη συνάντηση του σκύλου με τη μουσική είτε ως θέματος για (μυθοπλαστική) σύνθεση (Ελεγεία για το σκύλο μου Αμεδαίο), είτε ως «συνοδού» κυρίας, όταν περιμένει να τελειώσει συναυλία με την Ενάτη του Μπετόβεν σε καλοκαιρινό φεστιβάλ.

Μια εντυπωσιακή τοιχογραφία

Η οργάνωση όλων αυτών των δεδομένων αποτελεί μια εντυπωσιακή τοιχογραφία-βάση για την ανάδειξη στοιχείων που χαρακτηρίζουν την ποιότητα των σκύλων με την ευρύτερη δυνατή έννοια: μνήμη, πίστη, αφοσίωση, λειτουργία των αισθήσεων (όπου εντάσσεται και η διαδικασία πρόσληψης του ειδώλου στον καθρέφτη), γενναιοδωρία, φιλοφρόνηση (έστω και με ωφελιμιστικούς σκοπούς). Τα στοιχεία αυτά αποτελούν την ουσία της παρουσίας του σκύλου μέσα στον υπο-/κειμενικό και στον αντικειμενικό κόσμο, ανεξάρτητα από τα συμβατικά όρια ζωής ανθρώπων και σκύλων, εκτός χωροχρονικών παραμέτρων και πραγματικών ή μυθοπλαστικών συμφραζομένων. Με τον τρόπο αυτόν οδηγούμαστε και στην ανάγνωση του τίτλου Η αθανασία των σκύλων.

Στο βιβλίο αποτυπώνεται ο διάλογος ανάμεσα στην ευρηματική μυθοπλασία και στην κριτική πρόσληψη κοινωνικών, ιστορικών, πολιτισμικών γεγονότων, σύμφωνα με την οπτική του συγγραφέα, ενώ παρεμβαίνει και το (προϋποτιθέμενο ως απαραίτητο) βιωματικό φορτίο. Προβάλλεται ένα πλήθος λεπτομερειών προκειμένου να αποδοθεί όλο το φάσμα του σημασιολογικού εύρους όχι σε ευθύγραμμη ανάπτυξη, αλλά με απροσδόκητες ανατροπές ή αλλαγές προσανατολισμού, ενώ συχνά ο συγγραφέας φαίνεται να αφήνει εκκρεμότητες, εξασφαλίζοντας την ανάπτυξη της δημιουργικής ανάγνωσης, καθώς διακριτικά «υποδεικνύει» ανοιχτές διόδους για την κάλυψη των «κενών».

Με τον τρόπο αυτόν, ο Κ. Μαυρουδής παρουσιάζει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα θεματική σύνθεση με παραστατική αποτύπωση πυκνότητας λόγου και υψηλές αισθητικές απαιτήσεις.

*Η φωτογραφία του κ. Μαυρουδή είναι του Αλέξανδρου Ακρίβου

ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ

  Η αθανασία των σκύλων
Κώστας Μαυρουδής
Εκδ. Πόλις 2013
Σελ. 216, τιμή € 14,00


ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΟΥΔΗ