Δευτέρα 21 Μαρτίου 2016

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ, Νο 207-208

Όντως είναι ξεχωριστό το κείμενο του Μάριο Βάργκας Γιόσα. Καλώς το προβάλλει η σύντομη παρουσίαση στο σημερινό "Βήμα". Ο Γιόσα παραδίδει ένα σύντομο μάθημα διαύγειας (στην αφήγησή του) και αγάπης για το ευρωπαικό ιδανικό.
Μιλά για το βιβλίο "Τhe idea of Europe", του Στάινερ. Πιστεύει πως στις σελίδες του εμφανίζει υποδειγματικά το προφίλ της Ευρώπης. Πώς; Μέσα από έναν ελάχιστο αριθμό θεσμών, εθίμων, ιδεών και παραδόσεων της ζωής, στις οποίες αναφέρεται: "Κατά τη γνώμη τού Στάινερ, η ιδέα της Ευρώπης βρίσκεται πρώτα απ' όλα μέσα σε ένα cafe γεμάτο κόσμο και συζητήσεις, όπου κανείς γράφει στίχους, συνωμοτεί, λέει σοφιστείες και ασκεί δημόσιο διάλογο.
Απ' τη Μαδρίτη μέχρι τη Βιέννη κι απ' την Πετρούπολη ώς το Παρίσι, την Πράγα και τη Λισσαβώνα, ο χώρος αυτός συνδέεται άρρηκτα με όλα τα σημαντικά πολιτιστικά, καλλιτεχνικά και πολιτικά δρώμενα της Δύσης. Στα τραπεζάκια των καφενείων, μέσα σε τοίχους κιτρινισμένους απ' τους καπνούς, γεννήθηκαν όλα τα μεγάλα φιλοσοφικά συστήματα, τα κοινωνικά πειράματα, οι ιδεολογικές και αισθητικές επαναστάσεις."
Μιλά ακόμα, ο Στάινερ, για την κοινή και βαρυσήμαντη παρουσία του παρελθόντος στη ζωή του Ευρωπαίου ("...στο Δουβλίνο, στις στάσεις του λεωφορείου, οι επιβάτες πληροφορούνται για τους συγγραφείς που έζησαν στα σπίτια της συνοικίας"), και το αντιπαραθέτει στα αμερικανικά ήθη, που προτιμούν να στρέφουν το βλέμμα στο μέλλον παρά σ' ό,τι έχει περάσει.
"Η Ευρώπη", λέει ο Στάινερ, "είναι τόπος της μνήμης. Η Αμερική των οραμάτων και της ουτοπίας". Τονίζει ακόμα την κοινή καταγωγή των Ευρωπαίων ("απ' την Αθήνα και την Ιερουσαλήμ"), και βρίσκει ταυτοτικά χαρακτηριστική την κλίση της Ευρώπης, που, όπως κάθε τι που φτάνει σε ένα απόγειο, σκέπτεται το θάνατό της.
Ο Γιόσα καταλήγει: "Παρά τα όσα ελαττώματα σέρνει πίσω της η Ευρώπη, δεν παύει να αποτελεί σήμερα το μόνο μεγάλο διεθνιστικό και δημοκρατικό σχέδιο εν εξελίξει, και παρά τις επιβεβαιωμένες ελλείψεις εξακολουθεί να προχωρά"


Για ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ από τον Κώστα Ρεσβάνη

Kostas Resvanis
Δεν είναι η πρώτη φορά που αναφέρομαι στην αναγνωσματική απόλαυση που προσφέρει ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ. Πέρασα αρκετές ώρες του Σαββατοκύριακου με τα κείμενα σπουδαίων συγραφέων και ανθρώπων των Ιδεών και της Σκέψης, αλλά και με εύστοχα σχόλια από την τρέχουσα ζωή.
Θα έγραφα το μεγαλύτερο ποστ έως σήμερα αν αναφερόμουν στα περιεχόμενα του διπλού τεύχους(207-208) . Μένω στα μικρά αφιερώματα στον Ίταλο Καλβίνο και στον Τζορτζ Στάινερ.
Ωραία έκπληξη και ένα, αμετάφραστο έως τώρα στα ελληνικά, κείμενο( 1847) του Χέρμαν Μέλβιλ, τέσσερα χρόνια πριν γράψει το θρυλικό Μόμπι Ντικ. Τίτλος του-τι άλλο;- "Η αλήθεια για το κυνήγι των φαλαινών"(απόδοση για το "Δ" Ευαγγελία Γιάννου).

Mε τον Vicente Fernandez 21.3.2016

Vicente Fernández González. Κώστας Μαυρουδής. Απογευμα στη Ριανκουρ


Σάββατο 19 Μαρτίου 2016

Caruso



MUSICA
Συναρπαστική φωτογραφία, από το σπουδαίο γαλλικό περιοδικό "Musica" (Οκτώβριος 1910). Ο Καρούζο φωτογραφημένος με την προτομή του στο ατελιέ του γλύπτη Filippo Cifatiello (1864-Νάπολη 1936). Στην εγκυκλοπαίδεια βλέπω να αναγράφεται Cifariello, άρα υπάρχει λάθος στη λεζάντα του περιοδικού. Το υψηλόφρον ύφος του, ενδεικτικό. Ο τόμος του περιοδικού "Musica" έχει τη χρονολογία 1908-1911.

Δευτέρα 14 Μαρτίου 2016

Το δέντρο

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ (Νο 207-208), από μέρες υπάρχει κ α ι στα περίπτερα (και στους πάγκους) του κέντρου. Το αφιέρωμα στον Τόμας Μαν (Νο 205-206) υπάρχει στο πρακτορείο της επαρχίας ("Ευρώπη")

Παρασκευή 11 Μαρτίου 2016

Aντρέα Καμιλέρι

Το νέο τεύχος του ΔΕΝΤΡΟΥ (Νο 207-208) μόλις κυκλοφόρησε. Στο προσεχές τεύχος, Νο 209, υπάρχει ένα κείμενο του Αντρέα Καμιλέρι, γνωστού συγγραφέα (μιας ιδιότυπης) αστυνομικής λογοτεχνίας. Σχετικά πρόσφατα δημοσιεύσαμε κείμενό του. Αφορούσε την δύσκολη σχέση με τον πατέρα του, που την αναπολεί μετά το θάνατο εκείνου.
Τώρα πρόκειται για σύντομες σκέψεις, είδος που o Βαλερί, σε τίτλο βιβλίου του, το είπε Μelange (σύμφυρμα). Αρέσει σε πολλούς με την ποικιλία και την ελευθερία του το είδος. Η λογοτεχνία μας δεν έχει αυτή την παράδοση. Ελάχιστοι έγραψαν έτσι, και το επιχείρησαν ως πάρεργο.
Α. Καμιλέρι. Αποσπώ από την μετάφραση της κας Ε.Γιάννου:
"Λέγεται ότι ένα βράδυ ο Φραντς Κάφκα, φιλοξενούμενος για πρώτη φορά σε διαμέρισμα φίλων, όταν σηκώθηκε να πάει στο μπάνιο, έκανε λάθος την πόρτα και μπήκε σε μια κρεβατοκάμαρα, άναψε το φως και ξύπνησε το ανδρόγυνο που κοιμόταν εκεί. Διαπιστώνοντας το λάθος του, είπε στο έκπληκτο ζευγάρι: «Σας παρακαλώ, θεωρείστε πως είμαι όνειρο», κατόπιν έσβησε το φως, ξανάκλεισε την πόρτα κι απομακρύνθηκε διακριτικά. Πολλοί άνθρωποι μπήκαν ξαφνικά στη ζωή μου από λάθος αλλά, μόλις συνειδητοποίησαν την πράξη τους, κανείς δεν μου ζήτησε να θεωρήσω ότι ήταν όνειρο. Έχω τη βάσιμη υποψία ότι, έστω κι αν μου το ζητούσαν, δεν θα μπορούσα να το κάνω".


Τρίτη 8 Μαρτίου 2016

Μιχαήλ Ζοστσένκο


Ελεγα, σε ανάρτηση του fb, μεταξύ τυρού και αχλαδίου, για τη σάτιρα στις νουβέλες του ούγγρου συγγραφέα Ίσβαν Ορκένι. Στο τρέχον τεύχος του ΔΕΝΤΡΟΥ υπάρχει ένα διήγημα του σοβιετικού συγγραφέα Μιχαήλ Ζοστσένκο. Γραμμένο το 1947. Περιγραφή μιας μίζερης καθημερινότητας στην πόλη, με τις ανθρώπινες συμπεριφορές και τα ήθη, που για τον ώριμο αναγνώστη δεν συνδέονται μόνο με την πολιτική συγκυρία, αλλά και με στερεότυπα αμετάβλητα.

Ωστόσο, αυτός ο παιγνιώδης αντικομφορμιστής, αντιμετωπίζεται αυστηρά από τον Ζντάνοφ, ως συγγραφέας που "σατιρίζει την παράδοση του λαού και των εθίμων του". Διαγράφεται απ' την Ένωση Συγγραφέων, ενώ τα έργα του θαυμάζονται στα θέατρα όπου διαβάζονται. Θυμάμαι ότι, το 1965 (;), η δίκη των Ντάνιελ και Σινιάφσκι, αφορούσε μιαν ανάλογη περίπτωση. Κάποιος, δεν θυμάμαι ποιος απ' τους δύο, έγραψε ένα διήγημα για τη μέρα κατά την οποία οι σοβιετικοί πολίτες ξυπνούν χωρίς νόμους που απαγορεύουν οτιδήποτε. Συμβαίνουν, φυσικά, όσα μπορούμε να φανταστούμε ότι έχει την έφεση να κάνει ένας ανεμπόδιστος όχλος ή μια σκοτεινή συνείδηση.
Είχε εκδοθεί ένα βιβλιαράκι με τα πρακτικά της δίκης. Το απέκτησα, μάλλον αφού πολιτογραφήθηκα Αθηναίος. Θυμάμαι, ότι εκείνο το καλοκαίρι, ο πατέρας μου (δολίως) είχε πει στο παιδάκι ενός αθηναίου αριστερού, αν ξέρει κάτι σχετικά με τη δίκη. Ο νεαρός εκείνος της έκτης δημοτικού είχε απαντήσει ότι και βέβαια γνωρίζει: "καταδικάστηκαν δύο συγγραφείς που δεν θέλησαν να σεβαστούν τους νόμους της σοσιαλιστικής κοινωνίας".

Κακά μαντάτα οι αναδρομές. Εν πάση περιπτώσει, λίγο αργότερα, εκείνο το λαμπερό για την ηλικία του παιδί, μας είπε (στο τελευταίο παραθαλάσιο καφενείο της Τήνου), ότι η οικογένειά του φιλοξένησε προ καιρού έναν σοβιετικό αντιπρόσωπο (ανταλλακτικών αυτοκινήτων;), που σχολίασε ότι "η μοναρχία σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, είναι σαν μια τρώγλη με τηλεόραση και ψυγείο πολυτελείας". Είχαμε επιφυλάξεις για τις απόψεις των συνομιλητών μας, αλλά θαυμάσαμε τη μεταφορική οξύνοια του ξένου αντιπροσώπου και την ευφυία του μικρού από την Αθήνα.

Ας πάμε πάλι στον Μιχαήλ Ζοστσένκο και ας προτρέψουμε τον αναγνώστη να δει αυτό το διήγημα (σελ. 109). Κάποιος με νεκροφάνεια, σε ένα διαμέρισμα όπου ζουν τρεις οικογένειες, μένει στο κρεβάτι, ενώ οι γείτονες και οι συγγενείς περιμένουν μάταια να φτάσει η άμαξα με τα άλογα που θα τον πάρει. Συμβαίνουν πράγματα που με έκαναν να χαμογελάσω. Υπάρχει 'αλλωστε μια μεγάλη παράδοση αυτής της γραφής. Από τον πεζογράφο Τσέχοφ και τον Γκόγκολ μέχρι τον Μπουλγάκοφ.  Συχνά, η επιμέλεια στα κείμενα του περιοδικού δεν είναι μόνο χρονοβόρα ενασχόληση, αλλά  απόλαυση και γνωριμία με άγνωστες περιοχές των  γραμμάτων.


Κυριακή 6 Μαρτίου 2016

Κυριακή

Η ομογενής κυρία Κυριακή, στο παζάρι της Κυριακής. "Μετ' αγάπην, η θεία σας Κυριακή". Το καλοκάγαθο ύφος μνημειώθηκε στο στούντιο του F.Glied Junior (West Los Angeles). Η αγάπη λάμπει και στα ξένα χέρια.


Σάββατο 5 Μαρτίου 2016

Παναγιώτης Τέτσης (1925-2016)


Τον άκουγα σε μια συνέντευξη, μήνες πριν. Η συνομιλήτρια τον ρώτησε για ένα έργο του με λουλούδια. Πώς ή γιατί τα ζωγράφισε. Η απάντηση, φαινομενικά απλή, ήταν όλη η γενεαλογία της τέχνης. "Μου φέρνουν λουλούδια. Τα καημένα θα ξεραθούν. Δεν τα ζωγραφίζω;"
Προχθές διαβασα μια δήλωσή του, για τον φόβο της υπερβολής και του λεγόμενου "μοντέρνου". Μου θύμισε τη συμβουλή που έδινε στο γιο του ο τεχνοκριτικός, πατέρας του σπουδαίου Πολ Μοράν. "Πρόσεχε, μέχρι τον Σεζάν, όχι πιο πέρα".

Ορισμένοι μπορούν να το καταλάβουν. Ο μοντερνισμός στη ζωγραφική δεν υπήρξε μόνο μια κρίση του αντικειμένου και της παράστασης, αλλά και λύση σε κάποιες περιπτώσεις, ενός ηθικού συμβολαίου με τα ίδια τα πράγματα. Ορισμένοι μπορεί να θυμούνται κάτι που έχει λεχθεί για μια παράσταση του Αγίου (ή ευαγγελιστή;) Μάρκου, του Ντονατέλο. Απόλυτος ύμνος στην εικόνα και τη δεξιοτεχνία. "Αν έτσι πράγματι ήταν ο Μάρκος πρέπει να πιστέψω αυτά που έγραψε".