Το
εξώφυλλο του προσεχούς τεύχους του ΔΕΝΤΡΟΥ. Μπορεί να γίνουν ακόμα
μερικές προσθαφαιρέσεις συνεργατών. Κυκλοφορεί στις αρχές Ιουλίου. Μέχρι
τότε, στα βιβλιοπωλεία υπάρχει ένα εξαιρετικό τεύχος ποικίλης ύλης,
κυρίως με νεοελληνική και ξένη πεζογραφία. Έχουμε κάνει ενός είδους
έκκληση στους απαιτητικούς αναγνώστες της διηγηματογραφίας να μην το
χάσουν.
Δευτέρα 30 Ιουνίου 2014
Παρασκευή 27 Ιουνίου 2014
Το Δέντρο, Νο 197-198
Στο
ΔΕΝΤΡΟ Νο 197-198 ("Η γοητεία της μυθοπλασίας") που θα κυκλοφορεί για
λίγες μέρες ακόμα, υπάρχουν τουλάχιστον πενήντα σελίδες εξαιρετικής
πεζογραφικής παρουσίας. Σπάνια νιώθω ικανοποίηση με τις επιλογές μας,
πάντα ζητώ τον εχθρό του καλού, το
σημαντικότερο, αλλά αυτή τη φορά οι σελίδες μας ευτύχησαν να
φιλοξενήσουν πεζογραφία στο ύψος όχι μόνο του αξιανάγνωστου, αλλά και
του κλασικού. Επιβεβαιώθηκα όταν ένας νέος πεζογράφος μας έγραψε ΄'οτι
ορισμένα κείμενα του χρησίμευσαν σαν "Κανόνας" γραφής και επιλογών για
τις δικές του προσπάθειες.
Μίλησα ήδη για τα διηγήματα του Ναμπόκοφ και του Ντίκενς, του Τσάπλιν, του Πελέβιν, του Σταρνόνε και του Μπράντμπερι, δεν θυμάμαι αν ανέφερα απ' αυτόν τον τοίχο δυο νέους πεζογράφους (τον Μάινα και την Τεμπρίδου), αλλά σίγουρα δεν αναφέρθηκα στην Χέρτα Μίλερ.
Γερμανόφωνη Ρουμάνα συγγραφέας (γενν. 1953), νομπελίστας ήδη (αν αυτό έχει κάποια σημασία), έδωσε μια θαυμάσια εικόνα για τις συνθήκες εξόδου από τη Ρουμανία του Τσαουσέσκου και την υποδοχή της στην τότε Δυτική Γερμανία. Οι δυσκολες στιγμές που έχουν οι έξοδοι, η διαγραφή του παρελθόντος και οι θεμελιώδεις αλλαγές στη ζωή που αρνείται την κόλαση. Κι ακόμα, η σχέση του προσώπου με την εξουσία, η τελευταία που παρακολουθεί και διώκει γιατί θέλει να προστατευθεί και να παραμείνει.
Εμένα δουλειά μου είναι να επαινώ τις σελίδες του περιοδικού μας, αλλά σοβαρολογώ, την πεζογραφία αυτού του τεύχους μην τη χάσετε. Αυτό το νούμερο άλλωστε είναι κατά κάποιο τρόπο συλλεκτικό. Από το επόμενο αλλάζει η γραμματοσειρά που χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα.
Μίλησα ήδη για τα διηγήματα του Ναμπόκοφ και του Ντίκενς, του Τσάπλιν, του Πελέβιν, του Σταρνόνε και του Μπράντμπερι, δεν θυμάμαι αν ανέφερα απ' αυτόν τον τοίχο δυο νέους πεζογράφους (τον Μάινα και την Τεμπρίδου), αλλά σίγουρα δεν αναφέρθηκα στην Χέρτα Μίλερ.
Γερμανόφωνη Ρουμάνα συγγραφέας (γενν. 1953), νομπελίστας ήδη (αν αυτό έχει κάποια σημασία), έδωσε μια θαυμάσια εικόνα για τις συνθήκες εξόδου από τη Ρουμανία του Τσαουσέσκου και την υποδοχή της στην τότε Δυτική Γερμανία. Οι δυσκολες στιγμές που έχουν οι έξοδοι, η διαγραφή του παρελθόντος και οι θεμελιώδεις αλλαγές στη ζωή που αρνείται την κόλαση. Κι ακόμα, η σχέση του προσώπου με την εξουσία, η τελευταία που παρακολουθεί και διώκει γιατί θέλει να προστατευθεί και να παραμείνει.
Εμένα δουλειά μου είναι να επαινώ τις σελίδες του περιοδικού μας, αλλά σοβαρολογώ, την πεζογραφία αυτού του τεύχους μην τη χάσετε. Αυτό το νούμερο άλλωστε είναι κατά κάποιο τρόπο συλλεκτικό. Από το επόμενο αλλάζει η γραμματοσειρά που χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα.
Από μια παιδική ηλικία
Σαν πλούτος ήταν το σκοτάδι στο δωμάτιο
που το παιδί εκαθότανε καλά κρυμμένο.
Κι όταν, ως σε όνειρο, μπήκε η μητέρα
στο ήσυχο ερμάρι τρέμησεν ένα ποτήρι.
Ένιωσε σάμπως το δωμάτιο να την είχε
προδώσει, και το παιδί της φίλησε: "Εδώ είσαι;".
Ύστερα κοίταξαν δειλά κι οι δυο κατά το πιάνο,
γιατί καμιά φορά, το βράδυ, ένα τραγούδι
εύρισκε εκείνη εκεί, και το παιδί
παράξενα βαθιά χανόταν στο τραγούδι εκείνο.
Καθόταν ήσυχο πολύ. Το μέγα βλέμμα του κρεμόταν
στο χέρι της, που κυρτωμένο ολότελα από τη βέρα,
δύσκολα, σαν σε χιονοθύελλα να περπατούσε,
πάνω από τα λευκά, πήγαινε, πλήκτρα.
Ρ. Μ. ΡΙΛΚΕ (Από το "Βιβλίο των Εικόνων", 1899-1905)
Μτφ: Άρης Δικταίος
Πέμπτη 26 Ιουνίου 2014
Από το editorial του ΔΕΝΤΡΟΥ που θα κυκλοφορήσει στις αρχές Ιουλίου
[...]
ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ, ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟ ΟΓΚΟ των λογοτεχνικών και άλλων
προσεγγίσεων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο επέλεξε να συγκεντρώσει χαρακτηριστικά, κατά το δυνατόν, κείμενα τα οποία έχουν αποτυπώσει με ενάργεια την ατμόσφαιρα της φρικώδους εκείνης συρράξεως.
Η μυθοπλασία, η ποίηση, η μαρτυρία, το δοκίμιο, το χρονικό, η ημερολογιακή καταγραφή και η ιστορική ανάλυση επιστρατεύονται για να φωτίσουν μερικές από τις πολυάριθμες πλευρές μιας συγκρούσεως που σφράγισε ανεξίτηλα την παγκόσμια συνείδηση και με αυτήν «τελείωσε ο 20ός αιώνας».
ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ
Ιούλιος 2014
Η μυθοπλασία, η ποίηση, η μαρτυρία, το δοκίμιο, το χρονικό, η ημερολογιακή καταγραφή και η ιστορική ανάλυση επιστρατεύονται για να φωτίσουν μερικές από τις πολυάριθμες πλευρές μιας συγκρούσεως που σφράγισε ανεξίτηλα την παγκόσμια συνείδηση και με αυτήν «τελείωσε ο 20ός αιώνας».
ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ
Ιούλιος 2014
Τετάρτη 25 Ιουνίου 2014
1914
Το εξώφυλλο από το επόμενο τεύχος του ΔΕΝΤΡΟΥ (in progress, γι αυτό με κάποια λάθη ακόμα). Πρώτος τόμος από το αφιέρωμα στο 1914 και τον Μεγάλο Πόλεμο. Αλλάζει η γραμματοσειρά, η εικόνα της σελίδας γίνεται κάπως απλούστερη.
Φτιάχνοντας αυτόν το σπουδαίο σε κείμενα τόμο, βρίσκεσαι πάλι απέναντι στις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες από τις αρχές του 20ού αιώνα, την ιστορία της κατακερματισμένης Ευρώπης. Υπάρχουν κείμενα καθηλωτικά. Αν προκύπτει κάτι ως οπτική και μεγάλο δίδαγμα από το σφαγείο του '1914-'18 (έναν απάνθρωπο και βλακώδη εμφύλιο, εντέλει), αυτό συνοψίζεται σε μια φράση από γράμμα του Αντόνιο Ματσάδο στον Μιγκέλ ντε Ουναμούνο, το 1914: "[...] αρχίζω να αμφισβητώ την αγιότητα του πατριωτισμού".
Ο δεύτερος τόμος θα κυκλοφορήσει τον Σεπτέμβριο. Ο πρώτος τον Ιούλιο. Τα δύο εξώφυλλα είναι επιλογές και συνθέσεις του γραφίστα Σωτήρη Παπαδήμα.
Παρασκευή 20 Ιουνίου 2014
Κοπεγχάγη
Kοπεγχάγη. Ο φίλος Γ.Μ. σε αποστολή (εγγραφή συνδρομητών εξωτερικού).
"Η γοητεία της μυθοπλασίας" επιδεικνύεται στο γνωστό άγαλμα — μαζί με Το Δέντρο Περιοδικό στην τοποθεσία Copenhagen.
Τρίτη 17 Ιουνίου 2014
Βερολίνο
Μην χάσετε αυτό το τεύχος, ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ Νο 197-198. Θεωρώ ακόμα και τα κείμενα που είναι ταξιδιωτικές εντυπώσεις άκρως γοητευτικά:
Βερολίνο [...] "Εδώ έζησε ο μεγάλος δραματουργός, τρία χρόνια μετά το 1953, ασχολούμενος κυρίως με τη σκηνοθεσία των θεατρικών του έργων. Κάποιες ξένες παραστάσεις του είχαν δημιουργήσει πρόβλημα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ανατολικής Γερμανίας, ορισμένα κείμενά του είχαν απορριφθεί, μέχρις ότου, στις 14 Αυγούστου 1956, αργά το απόγευμα, έχασε τις αισθήσεις του και λίγο πριν απ' τα μεσάνυχτα ένα έμφραγμα έβαλε τέρμα στη ζωή του.
Το πρώτο δωμάτιο με το ανοιχτόχρωμο ξύλινο πάτωμα και τις δύο λάμπες που κρέμονται από το ταβάνι είναι το γραφείο του. Όλα έχουν μείνει ανέπαφα, έτσι ήταν και το Μάιο του 1971, όταν πέθανε η σύζυγός του Έλενα Βάγκελ, ηθοποιός κυρίως του Μπρέχτ, μετά από ατύχημα επί σκηνής στο Παρίσι. Έπαιζε τη "Μάννα Κουράγιο και τα παιδιά της". [...] Δεξιά υπάρχει μια μεγάλη βιβλιοθήκη από ανοιχτόχρωμο ξύλο, δύο δερμάτινες πολυθρόνες και στο βάθος βλέπεις δύο γραφεία με αντίστοιχες γραφομηχανές, μία εκ των οποίων μάρκας Ολιβέτι Λέτερα 32. Την είχε αγοράσει ο συγγραφέας στο Μιλάνο το 1956, όταν προσκεκλημένος του Τζόρτζιο Στρέλερ παραβρέθηκε στην πρεμιέρα της "'Οπερας της πεντάρας".[...]
Μια περιγραφή του Βερολίνου από τον ιταλό διηγηματογράφο Άντζελο Φερακούτι, μοντέρνα προσέγγιση και βλέμμα, σε τόπους γνωστούς, διαδρομές και μνημεία της πόλης.
[...] Βγαίνοντας απ' το σπίτι περνάς από μια μικρή καγκελόπορτα, διασχίζεις το μονοπάτι και βρίσκεσαι στο μικρό κοιμητήριο με τους χαμηλούς τάφους αλλά και μερικούς πιο επιβλητικούς στο βάθος. Βλέπω το μπούστο του Κλάους Μαν προστατευμένο από έναν κισσό. Τους τάφους των φιλοσόφων Φίχτε και Χέγκελ, πιο κει την τελευταία κατοικία ενός άλλου μεγάλου θεατράνθρωπου, του Χάινερ Μίλερ, και τον λευκό απαστράπτοντα τάφο της Κρίστα Βολφ, μπερδεμένο με το λευκό του χθεσινού χιονιού που κάλυψε την πόλη. Δεν καταφέρνω να βρω τον τάφο του Μπρεχτ.[...]
Και όπως είπαμε: προτείνουμε οπωσδήποτε να διαβαστούν τα υποδειγματικά κείμενα των Ντίκενς ("Δημόσιος αποκεφαλισμός στη Ρώμη"), Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ ("Σημεία και σύμβολα"), Ρέι Μπράντμπερι ("Ολόκληρο το καλοκαίρι σε μια μέρα"), Ντομένικο Σταρνόνε ("Μάτια κλειστά μάτια ανοιχτά"), Βίκτορ Πελέβιν ("Ο Σίγκμουντ στο καφέ"). Ακόμα, πρόταση για τα ανέκδοτα ιταλικά ποιήματα του Σαραντάρη, του Όντεν και της Νίκι Τζιοβάνι.
Βερολίνο [...] "Εδώ έζησε ο μεγάλος δραματουργός, τρία χρόνια μετά το 1953, ασχολούμενος κυρίως με τη σκηνοθεσία των θεατρικών του έργων. Κάποιες ξένες παραστάσεις του είχαν δημιουργήσει πρόβλημα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ανατολικής Γερμανίας, ορισμένα κείμενά του είχαν απορριφθεί, μέχρις ότου, στις 14 Αυγούστου 1956, αργά το απόγευμα, έχασε τις αισθήσεις του και λίγο πριν απ' τα μεσάνυχτα ένα έμφραγμα έβαλε τέρμα στη ζωή του.
Το πρώτο δωμάτιο με το ανοιχτόχρωμο ξύλινο πάτωμα και τις δύο λάμπες που κρέμονται από το ταβάνι είναι το γραφείο του. Όλα έχουν μείνει ανέπαφα, έτσι ήταν και το Μάιο του 1971, όταν πέθανε η σύζυγός του Έλενα Βάγκελ, ηθοποιός κυρίως του Μπρέχτ, μετά από ατύχημα επί σκηνής στο Παρίσι. Έπαιζε τη "Μάννα Κουράγιο και τα παιδιά της". [...] Δεξιά υπάρχει μια μεγάλη βιβλιοθήκη από ανοιχτόχρωμο ξύλο, δύο δερμάτινες πολυθρόνες και στο βάθος βλέπεις δύο γραφεία με αντίστοιχες γραφομηχανές, μία εκ των οποίων μάρκας Ολιβέτι Λέτερα 32. Την είχε αγοράσει ο συγγραφέας στο Μιλάνο το 1956, όταν προσκεκλημένος του Τζόρτζιο Στρέλερ παραβρέθηκε στην πρεμιέρα της "'Οπερας της πεντάρας".[...]
Μια περιγραφή του Βερολίνου από τον ιταλό διηγηματογράφο Άντζελο Φερακούτι, μοντέρνα προσέγγιση και βλέμμα, σε τόπους γνωστούς, διαδρομές και μνημεία της πόλης.
[...] Βγαίνοντας απ' το σπίτι περνάς από μια μικρή καγκελόπορτα, διασχίζεις το μονοπάτι και βρίσκεσαι στο μικρό κοιμητήριο με τους χαμηλούς τάφους αλλά και μερικούς πιο επιβλητικούς στο βάθος. Βλέπω το μπούστο του Κλάους Μαν προστατευμένο από έναν κισσό. Τους τάφους των φιλοσόφων Φίχτε και Χέγκελ, πιο κει την τελευταία κατοικία ενός άλλου μεγάλου θεατράνθρωπου, του Χάινερ Μίλερ, και τον λευκό απαστράπτοντα τάφο της Κρίστα Βολφ, μπερδεμένο με το λευκό του χθεσινού χιονιού που κάλυψε την πόλη. Δεν καταφέρνω να βρω τον τάφο του Μπρεχτ.[...]
Και όπως είπαμε: προτείνουμε οπωσδήποτε να διαβαστούν τα υποδειγματικά κείμενα των Ντίκενς ("Δημόσιος αποκεφαλισμός στη Ρώμη"), Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ ("Σημεία και σύμβολα"), Ρέι Μπράντμπερι ("Ολόκληρο το καλοκαίρι σε μια μέρα"), Ντομένικο Σταρνόνε ("Μάτια κλειστά μάτια ανοιχτά"), Βίκτορ Πελέβιν ("Ο Σίγκμουντ στο καφέ"). Ακόμα, πρόταση για τα ανέκδοτα ιταλικά ποιήματα του Σαραντάρη, του Όντεν και της Νίκι Τζιοβάνι.
ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ
1914. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στον κινηματογράφο. ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ 199-200.
Ο σκηνοθέτης Yves Boisset βασίζεται στο βιβλίο του Αlain skoff "Το παντελόνι". Πραγματεύεται την ιστορία ενός στρατιώτη, νεαρού οικογενειάρχη, που τουφεκίζεται προς παραδειγματισμό επειδή αρνείται να φορέσει ένα παντελόνι που του υπέδειξαν και που ήταν λερωμένο με αίμα.Οι εκετελεσθέντες του Α΄Πολέμου (ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ φιλοξενεί διασωθείσα αλληλογραφία μεταξύ μελλοθανάτων και των αγαπημένων τους προσώπων) βρήκαν στον κινηματογράφο έναν μείζονος σημασίας φορέα μνήμης, ο οποίος συνέβαλε κι αυτός ουσιαστικά στην πληροφόρηση και την έναρξη δημόσιου διαλόγου στις εμπλεκόμενες χώρες
Τα γεγονότα είναι δραματικά και απάνθρωπα. Ο Α΄Πόλεμος φέρνει στην επιφάνεια ιδέες και εικόνες ξεχασμένες. Μια βία ανατριχιαστική και άσκοπη. Θυσίες ανθρώπινου δυναμικού και πολιτισμικού πλούτου αιώνων. Πολλοί μιλούν για έναν εμφύλιο μεταξύ των ευρωπαικών λαών. Η ιδέα του εμφυλίου φωτίζει χρήσιμα το ομοσπονδιακό απώτατο μέλλον μιας ηπείρου, που δυο φορές ξεπέρασε τα χειρότερα όριά της.Μ' αυτές τις σελίδες, οι γενιές που λόγω ηλικίας έχουν διαβάσει ελάχιστα για τον 20ό αιώνα σίγουρα θα αιφνιδιαστούν και θα τρομάξουν.
Όλοι μετά την εμπειρία των δύο πολέμων είχαν ελπίσει πως η σύγκλιση κοινών αξιών (και συμφερόντων) θα γεφυρώνει διαρκώς στο μέλλον το χάσμα των εθνικισμών, ότι, οπωσδήποτε, με καθυστέρηση αιώνων, το παλιό ευρωπαικό όραμα που εμφανίστηκε με δειλά βήματα ως συγκεκριμένη πρόταση στον ψυχρό πόλεμο θα προχωρήσει. Σήμερα στην Ευρώπη ο ακραίος πολιτικός λόγος ισχυροποιείται, αλλά ο εφιάλτης του 20ού αιώνα είναι εικόνα και ηθική δύναμη που η επιρροή της μπορεί να αφήσει στην άκρη ενδοστρεφείς εμμονές και μεταιστορικά αντανακλαστικά. Τώρα που μιλάμε, χιλιάδες χιλιάδων δημοσιεύσεων και συζητήσεων γίνονται με θέμα το '14 στα μίντια της Ευρώπης. Οι δυσειδαιμονίες, οι πρωτογενείς αφοσιώσεις και τα εξαρτημένα αντανακλαστικά έχουν τη δύναμη που έχουν στις μάζες, αλλά ελάχιστη σημασία για το καλλιεργημένο μέλλον.
Ο σκηνοθέτης Yves Boisset βασίζεται στο βιβλίο του Αlain skoff "Το παντελόνι". Πραγματεύεται την ιστορία ενός στρατιώτη, νεαρού οικογενειάρχη, που τουφεκίζεται προς παραδειγματισμό επειδή αρνείται να φορέσει ένα παντελόνι που του υπέδειξαν και που ήταν λερωμένο με αίμα.Οι εκετελεσθέντες του Α΄Πολέμου (ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ φιλοξενεί διασωθείσα αλληλογραφία μεταξύ μελλοθανάτων και των αγαπημένων τους προσώπων) βρήκαν στον κινηματογράφο έναν μείζονος σημασίας φορέα μνήμης, ο οποίος συνέβαλε κι αυτός ουσιαστικά στην πληροφόρηση και την έναρξη δημόσιου διαλόγου στις εμπλεκόμενες χώρες
Τα γεγονότα είναι δραματικά και απάνθρωπα. Ο Α΄Πόλεμος φέρνει στην επιφάνεια ιδέες και εικόνες ξεχασμένες. Μια βία ανατριχιαστική και άσκοπη. Θυσίες ανθρώπινου δυναμικού και πολιτισμικού πλούτου αιώνων. Πολλοί μιλούν για έναν εμφύλιο μεταξύ των ευρωπαικών λαών. Η ιδέα του εμφυλίου φωτίζει χρήσιμα το ομοσπονδιακό απώτατο μέλλον μιας ηπείρου, που δυο φορές ξεπέρασε τα χειρότερα όριά της.Μ' αυτές τις σελίδες, οι γενιές που λόγω ηλικίας έχουν διαβάσει ελάχιστα για τον 20ό αιώνα σίγουρα θα αιφνιδιαστούν και θα τρομάξουν.
Όλοι μετά την εμπειρία των δύο πολέμων είχαν ελπίσει πως η σύγκλιση κοινών αξιών (και συμφερόντων) θα γεφυρώνει διαρκώς στο μέλλον το χάσμα των εθνικισμών, ότι, οπωσδήποτε, με καθυστέρηση αιώνων, το παλιό ευρωπαικό όραμα που εμφανίστηκε με δειλά βήματα ως συγκεκριμένη πρόταση στον ψυχρό πόλεμο θα προχωρήσει. Σήμερα στην Ευρώπη ο ακραίος πολιτικός λόγος ισχυροποιείται, αλλά ο εφιάλτης του 20ού αιώνα είναι εικόνα και ηθική δύναμη που η επιρροή της μπορεί να αφήσει στην άκρη ενδοστρεφείς εμμονές και μεταιστορικά αντανακλαστικά. Τώρα που μιλάμε, χιλιάδες χιλιάδων δημοσιεύσεων και συζητήσεων γίνονται με θέμα το '14 στα μίντια της Ευρώπης. Οι δυσειδαιμονίες, οι πρωτογενείς αφοσιώσεις και τα εξαρτημένα αντανακλαστικά έχουν τη δύναμη που έχουν στις μάζες, αλλά ελάχιστη σημασία για το καλλιεργημένο μέλλον.
Αντόνιο Ματσάδο
ΤΟ
ΔΕΝΤΡΟ, Νο 199-200. Αφιέρωμα στο 1914. Εκατό χρόνια από την έναρξη του
"Μεγάλου πολέμου". Μεταξύ πολλών άλλων, μια σύντομη επιστολή του ποιητή
Αντόνιο Ματσάδο (1875-1939) σταλμένη το 1914 στον Μιγκέλ ντε Ουναμούνο
(1864-1936). Μτφ. Βιρχινία Λόπεθ Ρέθιο.
[...] "Αυτός ο πόλεμος μου φαίνεται τόσο τραγικός και φριχτός ως έλειψη ευγένειας και ιδανικής ομορφιάς. Μετά απ' αυτόν θα πρέπει να επανορθώσουμε κάτι περισσότερο από τις έννοιες: συναισθήματα που μας φαίνονταν άγια και που είναι στην πραγματικότητα εγκληματικά, απάνθρωπα. Εγώ αρχίζω να αμφισβητώ την αγιότητα του πατριωτισμού."
Και ο πόλεμος, ιδωμένος από την ουδέτερη Ισπανία, μόλις είχε αρχίσει.
[...] "Αυτός ο πόλεμος μου φαίνεται τόσο τραγικός και φριχτός ως έλειψη ευγένειας και ιδανικής ομορφιάς. Μετά απ' αυτόν θα πρέπει να επανορθώσουμε κάτι περισσότερο από τις έννοιες: συναισθήματα που μας φαίνονταν άγια και που είναι στην πραγματικότητα εγκληματικά, απάνθρωπα. Εγώ αρχίζω να αμφισβητώ την αγιότητα του πατριωτισμού."
Και ο πόλεμος, ιδωμένος από την ουδέτερη Ισπανία, μόλις είχε αρχίσει.
Παρασκευή 13 Ιουνίου 2014
Αρχίζει το ματς
Oι φωτογραφίες στις αθλητικές εφημερίδες, για όσους η επαρχία κρατούσε μακριά από τα γήπεδα, ήταν συμπλήρωμα του ραδιοφωνικού λόγου. Προχθές ακόμα, συζητούσαμε για τη γοητεία των παλιών φωτογραφίσεων. Ερμηνεύαμε διαφορετικά τη φαντασμαγορία τους. Άλλος θεωρούσε κλειδί τη θέση των φωτογράφων (πάντα χαμηλά, σαν στρατιώτες που σέρνονται), άλλος τη θέση πίσω απ' τα γκολ ποστ, και ο πιο ειδικός απέδιδε τη συγκίνησή μας στην "ατέλεια" των τηλεφακών που έδινε ανθρώπινες κλίμακες και αίσθημα επαφής με την κίνηση.
Η τελευταία φωτογραφία που θα ξεχάσω θα είναι το θρυλικό ψαλίδι του Λινοξυλάκη και η ενδεκάδα της ομάδας μου πριν τον αγώνα στο ξερό γήπεδο. Ο ρεμβασμός για μένα (ακροατή αλλά και αναγνώστη της "Αθλητικής") εξέπνευσε, όταν κάποτε ένας διοικητικός παράγοντας με έβαλε, δεκάχρονο, στα αποδυτήρια της Νέας Φιλαδέλφειας. Ο μύθος τελείωσε.
Τα ονόματα που έστελναν τα ερτζιανά και ο τύπος, πνεύματα στην ουσία (γιατί, ποιο όνομα από μόνο του δεν είναι πνεύμα;), μέσα στους ατμούς των λουτρών γινόταν παρουσία. Τους γνώριζα και δεν τους γνώριζα. Γελούσαν, έλεγαν σαχλαμάρες, ήταν μια χονδροειδής ερμηνεία του εαυτού τους. Τίποτε στο μέλλον δεν αναπλήρωσε το ρεμβασμό του ραδιοφώνου, την αφελή αναπαράσταση, το έλλειμμα της συμμετοχής. Εκείνη η ατέλεια μάς χάρισε το θαύμα πιο γενναιόδωρα απ' τη σύγχρονη εικόνα. Δεν έχω καμιά αμφιβολία γι' αυτό. Και τώρα, σε άλλα πεδία, ποιος διαφωνεί ότι από έλλειμμα είναι πάλι φτιαγμένο το κίνητρο της μυθοπλασίας και της αφήγησης;
[Φωτ. Δημήτρης Χαρισιάδης, 1946. Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη]
Πέμπτη 12 Ιουνίου 2014
Στη ντουλάπα
Mάζευα
τις σημειώσεις απ' τα διαβάσματα, τότε, σε καρτέλες. Βρίσκω καμιά φορά
σκόρπιες στα κενά της βιβλιοθήκης, μέσα σε βιβλία, ακόμα και στη
ντουλάπα, πλάι σε λεβάντες και αντισκωριακά. Όπως αυτή, χθες: Θέμα
"Επιρροές, λογοκλοπές, δάνεια".
"Ας κρύβει όσα τον βοήθησαν κι ας μην δείχνει παρά εκείνο που έφτιαξε μ' αυτά. Οι κλέφτες, εκείνοι που δανείζονται, επιδεικνύουν τα σπίτια τους, τα πράγματα που αγόρασαν, όχι εκείνο που υπεξαιρούν απ' τον άλλον. Δεν βλέπετε τα λαδώματα ενός δικαστή, βλέπετε τις διακρίσεις που εξασφάλισε στα παιδιά του. Κανείς δεν αποκαλύπτει την είσπραξή του. Δείχνει το απόκτημα". (Montaigne, βιβλίο Α, κεφ 26, "Περί παίδων αγωγής")
Στην πίσω πλευρά της κάρτας, με κόκκινο στιλό, κάτι για τον Δάντη (το υποθέτω, γιατί δεν το σημειώνω): "...Όπως δέκα γενιές αντλήσανε από το Forum Romanorum πέτρες για καινούργια οικοδομήματα, έτσι κι άλλες ακόμα λογοτεχνικές γενιές θα δανειστούν απ' αυτό το θαύμα των θαυμάτων, βάθρα και μορφές". Στ. Τσβάιχ (υποθέτω από τον "Καζανόβα")
"Εκατοντάδες μυθιστορήματα χρωστούνε στο έργο του τις καλύτερές τους μορφές και καταστάσεις. Και σήμερα ακόμα αυτή η πηγή δεν έχει στερέψει (ό.π., αναφορά προφανώς και πάλι στον Δάντη)
Gone with the wind......
"Ας κρύβει όσα τον βοήθησαν κι ας μην δείχνει παρά εκείνο που έφτιαξε μ' αυτά. Οι κλέφτες, εκείνοι που δανείζονται, επιδεικνύουν τα σπίτια τους, τα πράγματα που αγόρασαν, όχι εκείνο που υπεξαιρούν απ' τον άλλον. Δεν βλέπετε τα λαδώματα ενός δικαστή, βλέπετε τις διακρίσεις που εξασφάλισε στα παιδιά του. Κανείς δεν αποκαλύπτει την είσπραξή του. Δείχνει το απόκτημα". (Montaigne, βιβλίο Α, κεφ 26, "Περί παίδων αγωγής")
Στην πίσω πλευρά της κάρτας, με κόκκινο στιλό, κάτι για τον Δάντη (το υποθέτω, γιατί δεν το σημειώνω): "...Όπως δέκα γενιές αντλήσανε από το Forum Romanorum πέτρες για καινούργια οικοδομήματα, έτσι κι άλλες ακόμα λογοτεχνικές γενιές θα δανειστούν απ' αυτό το θαύμα των θαυμάτων, βάθρα και μορφές". Στ. Τσβάιχ (υποθέτω από τον "Καζανόβα")
"Εκατοντάδες μυθιστορήματα χρωστούνε στο έργο του τις καλύτερές τους μορφές και καταστάσεις. Και σήμερα ακόμα αυτή η πηγή δεν έχει στερέψει (ό.π., αναφορά προφανώς και πάλι στον Δάντη)
Gone with the wind......
Η αθανασία των σκύλων
Μια
πολύ ενδιαφέρουσα ανάγνωση από τον Ν. Κουρμουλή που βλέπω με μεγάλη
καθυστέρηση. "105.5. Στο κόκκινο", για ένα βιβλίο με πολύ γκρίζο.
Τετάρτη 11 Ιουνίου 2014
1914
Το "1914" ετοιμάζεται για το προσεχές ΔΕΝΤΡΟ. Η ύλη έχει κλείσει, όπως λέμε. Καθόμαστε και κάνουμε διορθώσεις και επιμέλειες με τον Τάσο Γουδέλη, σ' ένα Starbucks στα Ιλίσια. Συχνά σταματούμε σε ένα κείμενο, σε μια εντυπωσιακή λεπτομέρεια. Κοίτα, μου λέει ο Τ., διαβάζοντας το Ημερολόγιο του Ρόμπερτ Μούζιλ: "Αύγουστος 1914: Άνθρωποι πέφτουν στις ράγες του τρένου γιατί δεν τους άφησαν να πάνε στο μέτωπο".[ ...]. Πιο κάτω: "Ένας ψηλός άνδρας που κλείνει τα είκοσι, αρχίζει ξαφνικά να κραυγάζει: Ακίνητοι, όλοι ακίνητοι. Κουνάει στον αέρα το μπαστούνι του. Τα μάτια του έχουν έκφραση τρελού. Οι ψυχωτικοί είναι στο στοιχείο τους. Τώρα απολαμβάνουν τη ζωή".
"Δυο σελίδες μετά, το Ημερολόγιο της Βιργινίας Λόβελινγκ, μιας Ολλανδής, στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Γάνδη. "Αύριο πρέπει να εξολοθρευτούν όλα τα περιστέρια. Θεωρείται βέβαιο ότι χρησιμοποιούνται για κατασκοπεία.".
Κυριακή, 18 Ιουλίου: "Θα περίμενε κανείς το γενικό επίπεδο παιδείας [των Γερμανών] να είναι υψηλό λόγω της υποχρεωτικής τους εκπαιδεύσεως. Φαίνεται εδώ έστειλαν εξαιρέσεις.
Η φωτογραφία προέρχεται από το "Ζιλ και Τζιμ" του Φρανσουά Τριφό, ιστορία ενός Γάλλου και ενός Γερμανού που αναφέρεται σ' εκείνη τη χρονική περίοδο.
Σχετικότητα
Η σύντομη αυτή ιστορία είναι ένας ύμνος στη σχετικότητα. O
Ιβαν Γκοντσάροφ, συγγραφέας του μυθιστορήματος "Ομπλόμοφ" (απολαυστικό
στην κινηματογραφική μεταφορά του από τον Μιχάλκοφ) ταξίδευε κάποτε σε
ανοιχτή θάλασσα, όταν εκδηλώθηκε σφοδρή καταιγίδα. Ο καπετάνιος έστειλε
τότε να τον φωνάξουν, βέβαιος ότι ως
συγγραφέας θα ήθελε πολύ να δει την εικόνα της θάλασσας ,προσθέτοντας
ένα τόσο σπάνιο θέαμα στην εμπειρία του. Ο Γκοντσάροφ ανέβηκε στο
κατάστρωμα, σήκωσε το γιακά του για να προφυλαχτεί από τον δυνατό άνεμο,
κρατήθηκε με δυσκολία και κοίταξε γύρω του."Πράγματι, ενοχλητικό",
είπε, και κατέβηκε πάλι κάτω.
ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ
Σπεύσατε για το τεύχος 197-198 που κυκλοφορεί. ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ. Για δυο μέρες ακόμα στους πάγκους και στα περίπτερα. Μετά, μόνο στα βιβλιοπωλεία. Η γοητεία της Μυθοπλασίας. Κανείς να μην χάσει τα κείμενα του Ντίκενς ("Δημόσιος αποκεφαλισμός στη Ρώμη"), του Ναμπόκοφ, του Σταρνόνε (αναμνήσεις από τους κινηματογράφους της Νάπολης), του Τσάπλιν, του Βικτόρ Πελέβιν (!). Μετά λόγου γνώσεως η προτροπή.
ΥΓ Ανέκδοτα ιταλικά ποιήματα (!) του Γιώργου Σαραντάρη (μεταφρασμένα από τον Τηλέμαχο Χυτήρη)
Δευτέρα 9 Ιουνίου 2014
Για την "Αθανασία"
Από τον τοίχο του Bill Goudelis, sto f.b.
Mια δήλωση του κριτικού λογοτεχνίας Δημήτρη Ραυτόπουλου για τα προχθεσινά βραβεία του περιοδικού ''ο Αναγνώστης'': ''Το βραβείο για τη
συλλογή διηγημάτων ''Η αθανασία των σκύλων'' του Κώστα Μαυρουδή
επιστρέφει στους κρίνοντες. Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι ένα από τα καλύτερα που έχω διαβάσει τελευταία.''
Νιώθω κι εγώ να έχω μια μικρή συμμετοχή στο γεγονός, διότι κατά το στάδιο γραφής του βιβλίου, χάθηκαν προσωρινά τα κείμενα λόγω προβλήματος του υπολογιστή και χάρη στη δική μου βοήθεια, μετά από κόπο, ξαναβρέθηκαν. Συγχαρητήρια Κώστα!
Νιώθω κι εγώ να έχω μια μικρή συμμετοχή στο γεγονός, διότι κατά το στάδιο γραφής του βιβλίου, χάθηκαν προσωρινά τα κείμενα λόγω προβλήματος του υπολογιστή και χάρη στη δική μου βοήθεια, μετά από κόπο, ξαναβρέθηκαν. Συγχαρητήρια Κώστα!
Το βραβείο του "Αναγνώστη" για το διήγημα
Ο
Κώστας Μαυρουδής τιμήθηκε με το Βραβείο Διηγήματος του περιοδικού
Αναγνώστης για το βιβλίο του «Η αθανασία των σκύλων» που κυκλοφορεί από
τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ.
***
Αμφιβάλλω αν το βιβλίο αυτό αποτελεί χαρακτηριστική εκδήλωση κυνοφιλίας -όσο κι αν η αρχετυπική μορφή του σκύλου (που ενοικεί πίνακες και ανάγλυφα, επιτύμβια και αφιερωματικές στήλες, σελίδες της λογοτεχνίας και μουσικές παρτιτούρες, φιλοσοφικά σπαράγματα και ταινίες αλλά κυρίως διαβαίνει μπροστά μας με το ανεπαίσθητο θρόισμα μιας ανάμνησης) επανέρχεται σε καθεμιά από τις εβδομήντα ιστορίες του βιβλίου, είτε ως παρουσία είτε ως υπαινιγμός, Το λυρικό, αισθητικά υποβλητικό, στοχαστικό βιβλίο του Κώστα Μαρουδή δεν είναι ζωοφιλικό, δεν θα συναντήσουμε εδώ τετριμμένα δοξαστικά στην ανιδιοτελή αγάπη ή στη συγκινητική αφοσίωση. Ο ανεξιχνίαστος κόσμος του σκύλου προβάλλεται στο βιβλίο σε ανησυχητική αντίστιξη προς τον δικό μας: εμβληματική ενσάρκωση της άγνοιας του θανάτου, αυτής της ευλογημένης ανυποψίας που διανοίγεται στην αιωνιότητα, ο σκύλος ανασαίνει ευτυχισμένος στους αντίποδες της οδυνηρής ανθρώπινης επίγνωσης για το εφήμερο των πραγμάτων, των αισθημάτων, της ζωής, ζωντανή εικόνα της αμεριμνησίας και της μακαριότητας, ατενίζει με αδιατάρακτη πίστη τον κόσμο. Σύντομα αφηγήματα που κρυσταλλώνουν μια αποκαλυπτική στιγμή ή αποπνέουν σχεδόν κατανυκτική νοσταλγία, άλλοτε συνορεύουν με την ποίηση και άλλοτε χειραγωγούνται από έναν ρωμαλέο στοχασμό, τα πεζά του Κώστα Μαυρουδή αποτελούν στιγμές μιας συνεχούς συνομιλίας με το Άλλο, κοντινό και απαραβίαστο, αγαπητό μα πάντα μυστηριώδες.
***
Αμφιβάλλω αν το βιβλίο αυτό αποτελεί χαρακτηριστική εκδήλωση κυνοφιλίας -όσο κι αν η αρχετυπική μορφή του σκύλου (που ενοικεί πίνακες και ανάγλυφα, επιτύμβια και αφιερωματικές στήλες, σελίδες της λογοτεχνίας και μουσικές παρτιτούρες, φιλοσοφικά σπαράγματα και ταινίες αλλά κυρίως διαβαίνει μπροστά μας με το ανεπαίσθητο θρόισμα μιας ανάμνησης) επανέρχεται σε καθεμιά από τις εβδομήντα ιστορίες του βιβλίου, είτε ως παρουσία είτε ως υπαινιγμός, Το λυρικό, αισθητικά υποβλητικό, στοχαστικό βιβλίο του Κώστα Μαρουδή δεν είναι ζωοφιλικό, δεν θα συναντήσουμε εδώ τετριμμένα δοξαστικά στην ανιδιοτελή αγάπη ή στη συγκινητική αφοσίωση. Ο ανεξιχνίαστος κόσμος του σκύλου προβάλλεται στο βιβλίο σε ανησυχητική αντίστιξη προς τον δικό μας: εμβληματική ενσάρκωση της άγνοιας του θανάτου, αυτής της ευλογημένης ανυποψίας που διανοίγεται στην αιωνιότητα, ο σκύλος ανασαίνει ευτυχισμένος στους αντίποδες της οδυνηρής ανθρώπινης επίγνωσης για το εφήμερο των πραγμάτων, των αισθημάτων, της ζωής, ζωντανή εικόνα της αμεριμνησίας και της μακαριότητας, ατενίζει με αδιατάρακτη πίστη τον κόσμο. Σύντομα αφηγήματα που κρυσταλλώνουν μια αποκαλυπτική στιγμή ή αποπνέουν σχεδόν κατανυκτική νοσταλγία, άλλοτε συνορεύουν με την ποίηση και άλλοτε χειραγωγούνται από έναν ρωμαλέο στοχασμό, τα πεζά του Κώστα Μαυρουδή αποτελούν στιγμές μιας συνεχούς συνομιλίας με το Άλλο, κοντινό και απαραβίαστο, αγαπητό μα πάντα μυστηριώδες.
Κατερίνα Σχινά, The Books' Journal
Είναι γνωστό ότι θέλοντας κανείς να μιλήσει για τις ψυχότροπες αφοσιώσεις των ζώων, ο σκύλος είναι το μοιραίο τετράποδο που δεν πρόλαβε να γίνει άνθρωπος ή, πιο σωστά, απέφυγε αυτήν τη μεταμόρφωση. Ο Μαυρουδής, διακρίνεται για έναν αισθητισμό που, όταν βρίσκει το θέμα του, επιτυγχάνει πρόζες που σκαλώνουν στη μνήμη, θυμίζοντας κάτι σαν αισθητικό πραξικόπημα. Θέλει να προσδώσει στο σκυλί, εκτός από δαιμόνιο, ένα είδος ευφυΐας και ηθικής που δεν υπάρχει σε κανένα κιτάπι.
Κωστής Παπαγιώργης, LIFO
Με πλήθος λογοτεχνικές, κινηματογραφικές και εικαστικές αναφορές που θα πλέξουν ένα πυκνό δίχτυ διασταυρώσεων και με μια γραφή η οποία κινείται ανάμεσα στο δοκίμιο, την ποίηση και την αφαιρετική εξιστόρηση, ο Μαυρουδής θα πετύχει με το βιβλίο του το δυσκολότερο: να προικίσει τον αναστοχασμό του με υποβλητικό βάθος χωρίς να παραπλανηθεί από τις σειρήνες του ποιητικισμού, αλλά και να προσδώσει στον λόγο του μια περιεκτικότητα που δεν συναντάμε εύκολα σε ιμπρεσιονιστικά κείμενα όπως τα δικά του. Και αν ο ιμπρεσιονισμός μοιάζει στις ημέρες μας ένα εκ των προτέρων τελειωμένο παιχνίδι, δεν συμβαίνει το ίδιο με την Αθανασία των σκύλων, που προδίδει αμέσως τη μαστοριά, την ευαισθησία αλλά και την ευφυΐα του ασκημένου τεχνίτη.
Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Το Βήμα
Ο Κώστας Μαυρουδής είναι λιτός, λεπταίσθητος λογοτέχνης. Ξέρει να αιφνιδιάζει με ήπιο τρόπο, να σφάζει με το μπαμπάκι, να παρασύρει σε εκκωφαντικά επιφωνήματα μέσα από μια αλληλουχία βελούδινων ψιθύρων. Μπορείς να πεις ότι το τελευταίο του κατόρθωμα, η Αθανασία των Σκύλων (εκδ. Πόλις), είναι πεζογράφημα, ύπουλη ιστορία του νεοελληνικού έθνους, ψυχογράφημα του Αθηναίου, κοινωνικοπολιτική κριτική, ακτινοβόλος και ακτινογράφος ποίησις. Εγώ λέω ότι η Αθανασία είναι ένα μυθιστόρημα ακριβείας, είναι μια φιλοσοφική αυτοβιολογία, ένας εορτασμός του νου και των αισθήσεων με σουρντίνα. «Πόσες ώρες –με ποιους, σε ποια πόλη–, τι συζητήσεις, εχθροπραξίες, ρεμβασμοί, ψάχνοντας κάτι που δεν θα εμφανιζόταν ποτέ». Άλλο η ματαιότητα και άλλο να γράφεις με εξαίσιους κρυστάλλους λόγου για τη ματαιότητα. Εύγε στον Κώστα Μαυρουδή!
Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, LIFO
Ο Κώστας Μαυρουδής στο βιβλίο του «Η αθανασία των σκύλων» δίνει ένα από τα καλύτερα βιβλία του, γράφοντας για εβδομήντα ιστορίες σκύλων. Γύρω από τις μικρές αυτές ιστορίες η σκιά της Μεγάλης Ιστορίας.
Ανταίος Χρυσοστομίδης, H Αυγή
Ένα βιβλίο υψηλής αισθητικής, ποιητικής ματιάς και ευγενούς ύφους.
Νίκος Βατόπουλος, Η Καθημερινή
Με τον τρόπο αυτόν, ο Κ. Μαυρουδής παρουσιάζει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα θεματική σύνθεση με παραστατική αποτύπωση πυκνότητας λόγου και υψηλές αισθητικές απαιτήσεις.
Άλκηστις Σουλογιάννη, Book Press
***
Ιστορίες ανθρώπων που διαδραματίζονται στην Αθήνα και στην επαρχία, σε πόλεις της Ευρώπης, σε μυθιστορηματικές σελίδες και σε φιλμ. Ιστορίες σκύλων που «τριγυρίζουν με σιωπηλή σοβαρότητα», εμβολίζουν επίσημες πομπές, ακολουθούν παρελάσεις, διασχίζουν τα γεγονότα…
Η αθανασία των σκύλων, η άγνοια δηλαδή του θανάτου και του χρόνου, δίπλα στο εφήμερο των ανθρώπων. Ο Άργος κουνάει πάντα τα αυτιά του αντικρίζοντας τον Οδυσσέα, ο Μπεντικό κυκλοφορεί στις σελίδες του Γατόπαρδου δίπλα στον Ντον Φαμπρίτσιο, ο Boatswain μνημειώνεται στον «Επιτάφιο για ένα σκύλο» του Μπάιρον· δεκαεπτά σκύλοι υποδέχονται τον Πλαστήρα σε μια προεκλογική συγκέντρωση, ένα Μπόξερ καταστρέφει το υπό συγγραφή βιβλίο, έργο ζωής, και ο Λέων –σκύλος ενός ηλικιωμένου εφημέριου– παρακολουθεί τη Λειτουργία. Συνοδοιπόροι, άνθρωποι και σκύλοι μοιράζονται πραγματικότητες και αλήθειες, συναισθήματα, εξομολογήσεις και σημαίνουσες στιγμές.
Ο Κώστας Μαυρουδής με στοχαστική και ποιητική ματιά, κάποτε ειρωνικός κι αυτοσαρκαστικός, απαθανατίζει περιστατικά και χειρονομίες και αναδεικνύει τις λεπτές αποχρώσεις. Οι 70 μικρές ιστορίες του συμπυκνώνουν το χρόνο, αντιστέκονται στις απλοποιήσεις, ανοίγονται με φαντασία και λόγο στο απροσδιόριστο και το απροσδόκητο και «καταφάσκουν παρήγορα στη ζωή».
Βιβλία
''[...] Σε
τι χρησιμεύουν τόσα βιβλία;" ρώτησε ένα απόγευμα το παιδί. "Σε τίποτα",
είπε μετά από σύντομη σκέψη εκείνος. "Είναι σενάρια του εαυτού τους." [...]
(Κώστας Μαυρουδής, "Η αθανασία των σκύλων") — κοινοποίηση από το f.b., ανάρτηση στην τοποθεσία Rijksmuseum, Ολλανδία.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)