Αντιλεξικόν

Γιατί αναρτώ, αυτό το ζεστό απόγευμα, το εξώφυλλο του "Αντιλεξικού" που όσοι γράφουν (με κάποια ηλικία και με περιορισμένη δυνατότητα μνήμης) ξέρουν πολύ καλά την αξία του; Μήπως για να ομολογήσω ότι τον παλιό τόμο (δώρο της γυναίκας μου όταν γνωριστήκαμε) τον παρόπλισα διαλυμένο απ' τη χρήση; Μήπως για να πω ότι ο νέος που προμηθεύτηκα έχει τυπωθεί σε λεπτό χαρτί (της Βίβλου) και είναι ελαφρύτερος και εντυπωσιακά μικρότερος; Ή για να θριαμβολογήσω ότι βρήκα αυτό το πανάκριβο βιβλίο, μπιρ-παρά, στα παλιατζίδικα; Όχι.

Θυμήθηκα σήμερα, ενώ τον χρησιμοποιούσα, μια ιδιαίτερη λεπτομέρεια. Μου έδειξε κάποτε στο σπίτι του, στο Γουδί, ο Αλέξανδρος Κοτζιάς ένα διήγημά του (δεν θυμάμαι ποιο και από πού) το οποίο είχε αφιερώσει στον Θ. Βοσταντζόγλου, συγγραφέα του "Αντιλεξικού". "Τον γνωρίζατε"; ρώτησα. "Όχι, δεν τον ήξερα", μου είπε, "αλλά με έχει βοηθήσει τόσο πολύ από το '60 αυτό το λεξικό, που όφειλα τουλάχιστον αυτή την αφιέρωση".

Κράτησα στη μνήμη μου την ομολογία. Συνηθίζουν οι συγγραφείς, με τις προς αλλήλους αφιερώσεις, να εξοφλούν υποχρεώσεις σε πρόσωπα. Πρώτη φορά συναντούσα την περίπτωση ενός πεζογράφου να εξομολογείται ότι οφείλει χάριτες στις άψυχες σελίδες ενός λεξικού, που τόσο τον βοήθησαν να γράψει, να αποδώσει νοήματα και να υπηρετήσει την ποικιλία της έκφρασης που ζητούσε. Η αφιέρωση ήταν ένα νεύμα ευγνωμοσύνης σ' αυτό το ογκώδες αρχείο των εννοιών, σιωπηρό μάλιστα, γιατί κανείς δεν μπορούσε να υποψιαστεί το νόημα της χειρονομίας αν, όπως εγώ, κατά τύχη δεν ρωτούσε για το κίνητρο.

"Ανθ' ών ευ έπαθον", όπως έλεγε ο παλιός μου καθηγητής Ν.Τ. (δεινόσαυρος λογιότητος), ή "Ευγνωμόνως", όπως θα έγραφε ο Καβάφης.