Γοργίας

Γοργίας ο Λεοντίνου. Σκέψεις για την παραπλανητική δύναμη του λόγου και για τις θαυματουργές αρετές του. Διάβαζα πέρσι τέτοιον καιρό το "Ελένης εγκώμιο" που αυτό το θέμα έχει, θέλοντας να εμπλουτίσω μια σύντομη ιστορία στο βιβλίο μου "Η Αθανασία των σκύλων". Εκεί κάποιος (με σοβαρά άρρωστη τη σύζυγό του που φεύγει για να χειρουργηθεί στην Γερμανία τη δεκαετία του '50), μιλά με φράσεις που ασυνείδητα νομίζει ότι εξημερώνουν και κρατούν υπό τον έλεγχό του τα γεγονότα. Συγκεκριμένα, αντίθετα με τα υποκοριστικά που σμικρύνουν τις έννοιες, χρησιμοποιεί αυξητικές μεταφορές νιώθοντας ότι στερεώνει μιαν ευοίωνη έκβαση. Λέγοντας πως το ταξίδι τους θα γίνει με έναν "τετρακινητήριο κολοσσό της Suissair", ότι "το Μόναχο είναι η Μέκκα της ιατρικής", ότι "ο γιατρός Σεμπάουερ είναι ένα επιστημονικό Έβερεστ ", μαγικά χειραγωγεί τις εξελίξεις. Δεν μου χρειάστηκε το "Ελένης εγκώμιο" για τη σύντομη ιστορία, που είναι άλλωστε μια αφήγηση του λεπτού. Βρήκα τις σημειώσεις μου προχθές και ξανάνοιξα γοητευμένος το αρχαίο έργο, σύγχρονο και κατανοητό.

[...] Ο λόγος είναι ένας μεγάλος δυνάστης, που ενώ έχει το πιο μικρό και αφανές σώμα, επιτελεί τα πιο θεϊκά έργα· γιατί μπορεί και το φόβο να σταματήσει και τη λύπη να διώξει, και χαρά να προκαλέσει, και τον οίκτο να αυξήσει. Και θα δείξω ότι έτσι είναι αυτά. [9] Αλλά πρέπει να το δείξω στους ακροατές μου και μέσω της πεποίθησης· θεωρώ και ονομάζω όλη την ποίηση λόγο που έχει μέτρο· όποιοι την ακούν, εισχωρεί μέσα τους φρίκη γεμάτη φόβο, οίκτος όλο δάκρυα, πόθος όλο λαχτάρα, και η ψυχή, με τα λόγια, παθαίνει η ίδια αυτά που ξένα πράγματα και σώματα παθαίνουν στις ευτυχίες και στις δυστυχίες τους. [10] Ας στραφώ τώρα από τον ένα λόγο στον άλλο. Και οι θεϊκές επωδές [20] που λέγονται με λόγια προξενούν ηδονή και διώχνουν τη λύπη· γιατί όταν η δύναμη της επωδής αναμιχθεί με την πίστη της ψυχής, την θέλγει, την πείθει και τη μεταβάλλει με τη μαγεία της.