Με τρεις λέξεις

 

Διαβάζω σε ένα παλιό περιοδικό επιστολές του Καζαντζάκη. Από την Ιταλία του 1920. Περιηγητής, χωρίς τις μυθοπλαστικές του υπερβολές, και κυρίως απαλλαγμένος από τον γλωσσικό ακκισμό. Πραγματικό σχολείο παρατήρησης, που αγγίζει αποκαλυπτικά κάθε κλίμακα και τόνο:

«Γύρω από τον ποιητή Μarinetti, φανατικοί αφοσιωμένοι μαθητές. Ζωγράφοι, μουσικοί, ανώτεροι απ’ τον αρχηγό. Απέραντες συζητήσεις με τον ίδιο. Άφριζε, μη μπορώντας να απαντήσει. Επιπόλαιος, μα τον θαυμάζω. Αντέχει ηρωικά το γελοίο».

Αλλού, μιλά για τον Δανό συγγραφέα Jorgensen. Ήταν βιογράφος του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, που το βιβλίο του μετέφρασε ο Καζαντζάκης πριν να γράψει ο ίδιος τον "Φτωχούλη του Θεού". Τώρα που το σκέπτομαι, ίσως την ιδέα τού έδωσε αυτή η μετάφραση.

Το θέμα όμως που κυρίως με σταματά είναι άλλο: η περιγραφή που κάνει ο Καζαντζάκης για τον Jorgensen. Δεν θυμάμαι ποτέ, στις κατά καιρούς αναγνώσεις μου, ένα πρόσωπο να αποκαλύπτεται με τρεις λέξεις: «Είναι εξήντα ετών. Έξυπνος, πικραμένος, μέτριος».