Βιρτζίνια Γουλφ: Γράμμα από τους Δελφούς

Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύεται στο τεύχος του λογοτεχνικού περιοδικού Το Δέντρο Νο 163-164 που κυκλοφορεί. Είναι αφιερωμένο σε κείμενα ξένων συγγραφέων που επισκέπτονται την Ελλάδα τον 20ό αιώνα.

Την άνοιξη του 1932 το ζεύγος Γουλφ επισκέφτηκε την Ελλάδα, συντροφιά με τον Ρότζερ Φράι και την αδελφή του, Μάρτζερι. (Ο Ρ.Φ. ήταν ζωγράφος, κριτικός τέχνης και ιμπρεσάριος. Ήταν εκείνος που οργάνωσε τις δύο περίφημες εκθέσεις μετα-ιμπρεσιονιστών το 1910 και το 1912, οι οποίες εισήγαγαν την Αγγλία στο χώρο της μοντέρνας τέχνης). Το ταξίδι στην Ελλάδα οι Γουλφ το θεωρούσαν ως ένα από τα πιο επιτυχημένα και αγαπημένα ταξίδια που έκαναν. Το γράμμα από τους Δελφούς απευθύνεται στην αδελφή της Β.Γ., Βανέσα Μπελ. Η Βιρτζίνια Γουλφ (Λονδίνο, 1882 - Λιούις του Σάσεξ, 1941) υπήρξε αγγλίδα πεζογράφος και δοκιμιογράφος. Τα γνωστότερα έργα της είναι τα μυθιστορήματα Η κυρία Νταλογουέι (1925), Στο φάρο (1927), Ορλάντο (1928) και το δοκίμιο Ένα δωμάτιο ολοδικό του (1929).


...Δελφοί, Μάιος 1932.
Να ’μαστε λοιπόν στους Δελφούς. Περνάμε περίφημα, αν εξαιρέσεις ότι ο Ρότζερ διαρκώς ξερνάει και το δέρμα μου έχει ξεφλουδίσει σε αρκετά σημεία. Ο αέρας κι ο ήλιος, το τσουχτερό κρύο και η τρομερή ζέστη, το οδήγημα όλη μέρα μέσα από κακοτράχαλους δρόμους, σε κάνουν να αισθάνεσαι σαν φλεγόμενο φυτό της ερήμου. Παρ’ όλα αυτά, η εκδρομή πάει μια χαρά –θέ­λω να πω δηλαδή, ούτε τσακωμοί ούτε ατυχήματα– και για την ακρίβεια ζούμε με κάποιες ανέσεις κι έχουμε κι αυτοκίνητο για να κινούμαστε, αντί για κείνο το διαρκές μπες-βγες σε τρένα, και τις μύγες που είχαμε ώς τώρα συνηθίσει. Τα πανδοχεία είναι πλέον πεντακάθαρα – ούτε κοριοί ούτε ψύλλοι, ούτε ίχνη από λείψανα εντόμων στους τοίχους. Και το φαγητό σχεδόν εξίσου καλό με το αγγλικό – αν και οι ελιές και οι σαρδέλες που βάζουν παραείναι πολλές για τα δικά μου γούστα, μα ο Λέοναρντ κι ο Ρότζερ τρελαίνονται και πέφτουν με τα μούτρα στα ψάρια και τα χταποδάκια –θέλω να πω τα τρώνε τηγανητά–, μακρόστενες λουρίδες κομμένες σε τετράγωνα. Κανένας Άγγλος ή Αγγλίδα τριγύρω. Μοναδική μας παρέα κάτι χωρικοί, μα καθώς τα ελληνικά του Ρότζερ δεν είναι σωστά, αυτά που λέμε βγαίνουν άλλα αντί άλλων, κι όταν πάω να τον διορθώσω, με καθαρά αρχαία ελληνικά που ξέρω, μόνο χειρότερα γίνονται τα πράγματα, με αποτέλεσμα να νομίζουν πως έχουμε αγοράσει δύο παιδιά. [...] Ο Ρότζερ έχει κάνει περίπου 20 ελαιογραφίες κάτω από τρομακτικά δύσκολες συνθήκες, για κάποιο όμως λόγο οι μπογιές δεν λένε να στεγνώσουν, κι έτσι όλες τους θα γίνουν σκέτες μουτζούρες. Όσο για την ευγένεια και την καλοσύνη του, είναι πραγματικά εκπληκτική, παρ’ όλο που δεν μπορεί ούτε να περπατήσει ούτε να καθίσει, και όλα πρέπει να τα κάνουμε σε πολύ αργούς ρυθμούς – κι αυτό είναι μεγάλη ανακούφιση για μας, αφού εκείνοι ζωγραφίζουν σχεδόν όλη μέρα κι εμείς την αράζουμε κάτω απ’ τα δέντρα. Παραδέχομαι πως γυρίσαμε τα περισσότερα μουσεία, αλλά όχι και πολύ επιμελώς. Η μεγάλη μας ανακάλυψη είναι ότι οι αρχαίοι Έλληνες υστερούν κατά πολύ έναντι των Βυζαντινών. Έτσι, ψάχνουμε μετά μανίας για μωσαϊκά και τζαμιά και αφήνουμε κατά μέρος όλα εκείνα που βλέπαμε με την Βάιολετ Ντίκινσον. Θεέ μου, σαν να ’χει περάσει αιώνας από τότε!...
Χτες πήραμε ένα μικρό δείγμα της επιμονής του Φράι – ο Ρότζερ είχε ακούσει για ένα μοναστήρι [του Οσίου Λουκά] με μωσαϊκά, κοντά στους Δελφούς. Ο οδηγός μάς τόνισε ότι αυτό θα πρόσθετε τρεις ακόμα ώρες στο δεκάωρο ταξίδι μας, και ότι επιπλέον θα χρειαζόταν να ανεβούμε με μουλάρια ένα βουνό, ντάλα μεσημέρι. Ο Ρότζερ βρήκε έναν συντομότερο δρόμο, μα ο άνδρας μάς είπε ότι ο δρόμος ήταν αδιάβατος. Δεν υπάρχει πε­ρίπτωση, είπε ο Ρότζερ. Κι έτσι κανονίστηκε, και σηκωθή­καμε στις πέντε το πρωί, έτοιμοι για αναχώρηση. Την τελευταία στιγμή έφτασε είδηση πως ένα αυτοκίνητο είχε πέσει στο γκρεμό εξαιτίας του κακού δρόμου, κι ο οδηγός αρνήθηκε κα­τηγορηματικά να πάει από κει. Τελικά συμβιβαστήκαμε, πήραμε τον μακρύτερο δρόμο, σκαρφαλώσαμε με τα μουλάρια το λόφο μέσα στην κάψα του μεσημεριού, και τα μωσαϊκά ήταν τελικά κατώτερης ποιότητας και οι μοναχοί πολύ εκνευριστικοί, και στην Αθήνα φτάσαμε μόλις στις 8.30 το βράδυ, αφού έσπασε μια σούστα του αυτοκινήτου, τρύπησε το λάστιχο και πέσαμε πάνω σ’ ένα φίδι. Αλλά τουλάχιστον είδαμε έναν αετό. Κι ο Ρότζερ είπε πως μόνο μέσα απ’ αυτές τις περιπέτειες καταφέρνεις να γνωρίσεις πραγματικά έναν λαό. Τα κέφια του πάντως είναι μια χαρά, και μολονότι αρρωστήσαμε από τη σκόνη, φάγαμε ένα πολύ καλό βραδινό και πέσαμε για ύπνο.
Η αναχώρησή μας προγραμματίζεται, νομίζω, για τη Δευτέρα και υπολογίζεται να φτάσουμε στην πατρίδα κατά τις 15 με 16 του μηνός, όταν πια η μεγαλύτερη, αν όχι η μόνη, λαχτάρα μου θα είναι να δω το δελφινάκι μου [Βανέσα]. Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν μένουμε μόνιμα στην Ελλάδα. Είναι πάμφθηνα. Οι τιμές του συναλλάγματος μας ευνοούν. Η χώρα πέρασε οικονομική κρίση και μας δίνουν δεν ξέρω πόσα σελίνια για μια λίρα. Οι άνθρωποι εδώ είναι οι πιο συμπαθητικοί που έχω γνωρίσει. Κανείς δεν μας πειράζει ούτε μας κοροϊδεύει. Όλοι μας χαμογελούν. Και σχεδόν δεν υπάρχουν ζητιάνοι. Όλοι οι χωρικοί έρχονται απ’ τα χωράφια να μας μιλήσουν. Δεν καταλαβαίνουμε λέξη και, με τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στο βιβλίο ελληνικών του Ρότζερ και του Λέοναρντ, πολλές φορές δεν κα­τα­φέρνουμε ούτε γουλιά να πιούμε, γιατί δεν συμφωνούν πώς λέ­γεται το κρασί ελληνικά...

Απόδοση για το «Δ»: ΠΕΡΣΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗ

Βιρτζίνια Γουλφ