Τρίτη 15 Δεκεμβρίου 2009

Ρομπέρ Μπρεσόν : Σημειώσεις για το σινεμά

_

Ηθοποιοί. Όσο περισσότερο πλησιάζουν την οθόνη με την εκφραστικότητά τους, τόσο απομακρύνονται. Τα σπίτια, τα δέντρα πλησιάζουν. Οι ηθοποιοί απομακρύνονται.

Πάντα να ελέγχεις την ακρίβεια. Να είσαι εσύ ο ίδιος ένα όργανο ακρί­βειας.

Η επιτυχής σύνδεση των εικόνων τις φορτίζει με συναίσθημα.

Το σινεμά είναι γραφή με κινούμενες εικόνες και ήχους.

Το σινεμά δεν προσφέρεται τόσο στο να καθοδηγείς κάποιον, όσο στο να καθοδηγείς εσύ τον εαυτό σου.

Η αλήθεια τού σινεμά δεν μπορεί να είναι η αλήθεια τού θεάτρου, ούτε η αλήθεια τού μυθιστορήματος, ούτε η αλήθεια τής ζωγραφικής.

Όταν ένα βιολί αρκεί, δεν πρέπει να χρησιμοποιήσεις δύο.

Ούτε διανοητικός μηχανισμός ούτε εγκεφαλικός. Απλώς μηχανισμός.

Ο Σεζάν έλεγε: «Με κάθε πινελιά ρισκάρω η ζωή μου».

Εξασκήστε την ικανότητα του να βρίσκετε χωρίς να ψάχνετε.

Φέρε στην επιφάνεια αυτό που χωρίς εσένα δεν θα είχε πιθανώς φανεί ποτέ.

Δεν υπάρχει απόλυτη αξία σε μια εικόνα. Οι εικόνες και οι ήχοι νοηματοδοτούνται μόνο με τη χρήση για την οποία εσύ τις προορίζεις.

Μην κυνηγάς την ποίηση. Διεισδύει μόνη της μέσα από τις αφαιρέσεις.

Τα συναισθήματα οδηγούν στα γεγονότα. Όχι το αντίθετο.

Ούτε σκηνοθέτης ούτε δημιουργός. Ξέχνα ότι κάνεις φιλμ.

Αυτός που μπορεί με τα λίγα μπορεί και με τα πολλά.
Αυτός που μπορεί με τα πολλά δεν μπορεί απαραίτητα και με τα λίγα.

Σινεμά, τέχνη στρατιωτική. Να προετοιμάζεις το φιλμ όπως μια μάχη.

Να συλλαμβάνεις τις στιγμές. Αυθορμητισμός, φρεσκάδα.

Τίποτα περιττό, τίποτα ελλειπές.

Μία μόνο λέξη, μία μόνο χειρονομία τοποθετημένη λάθος, καταστρέφει όλα τα υπόλοιπα.

Για τον ηθοποιό, η κάμερα είναι το μάτι τού κοινού.

Μη δείχνεις όλες τις όψεις των πραγμάτων.

Οι θόρυβοι πρέπει να γίνονται μουσική.

Ένα σύνολο όμορφων εικόνων μπορεί να είναι απεχθές.

Αποκαλούμε ωραίο ένα φιλμ, όταν προσφέρει υψηλές ιδέες για το σινεμά.
Παραγωγή συναισθήματος που προκύπτει από την αντίσταση στο συναίσθημα.

Όχι μουσική συνοδευτική, υποστηρικτική ή ενισχυτική. Όχι μουσική, γενικώς.

Να βεβαιώνεσαι ότι έχεις συλλάβει όλα όσα μεταδίδουν η ακινησία και η σιωπή.

Μια πολυχρησιμοποιημένη εικόνα (κλισέ) δεν θα φανεί ποτέ σωστή, ακόμα κι αν είναι.

Κινηματογράφος: Καινούργιος τρόπος γραφής, άρα τρόπος να νιώθεις.

Ένα παλιό πράγμα γίνεται αμέσως νέο, αν το αποκόψεις από όλα όσα κατά κανόνα, το περιστοιχίζουν.

Δώστε στα αντικείμενα τη διάθεση τού να θέλουν να βρίσκονται εκεί.

Το κοινό δεν ξέρει τι θέλει. Επίβαλέ του τις επιθυμίες σου, τις ανάγκες σου.

Κινηματογράφος: Όπως η τονικότητα στη μουσική.



Απόδοση: ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΟΥΔΕΛΗΣ


Ρομπέρ Μπρεσόν (1901-1909): Γάλλος σκηνοθέτης, ένας από τους πραγματικά μεγάλους μαέστρους τού κινηματογράφου, γνωστός για το πνευματικό, ασκητικό του στιλ. H δουλειά του, ποτισμένη από ένα θρησκευτικό προβληματισμό, αναζήτησε εξ αρχής, με απλή και μοντέρνα κινηματογραφική γραφή, την υπερβατική ικανότητα και την πνευματική διάσταση του κινηματογράφου. Μέσω του έργου του καθόρισε, ήδη από τη δεκαετία τού ’40, τα σύνορα της νεωτερικότητας του κινηματογράφου και επαναπροσδιόρισε με ηθικούς και αισθητικούς όρους τη «γλώσσα» του.

Ο Βασίλης Γουδέλης (Αθήνα, 1980) σπούδασε στο ιστορικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών.


Οι αφορισμοί αυτοί προέρχονται από το προσεχές τεύχος του ΔΕΝΤΡΟΥ (173-174) που θα κυκλοφορήσει τον Ιανουάριο του 2010


9 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Excellent!Συγχαριτήρια.

Ν.Α.

Ανώνυμος είπε...

Aυτός πρέπει να είναι ο ρόλος των περιοδικών. Να ανακαλύπτουν το πνευματικό και το κομψό απ' τις εποχές και να το φέρνουν στην έρημο.

Τα συγχαρητήρια του Ν.Α. θα ήταν θερμότερα με "η" στο πρώτο τους "ι".

Ανδρέας Νικολαίδης (Λεμεσός)

Babis Dermitzakis είπε...

"Οι θόρυβοι πρέπει να γίνονται μουσική".
"Όχι μουσική συνοδευτική, υποστηρικτική ή ενισχυτική. Όχι μουσική, γενικώς".
Βλέπουμε δυο αντιφατικές «σημειώσεις». Με την δεύτερη θα διαφωνήσω παντελώς (μεγάλος ο Αϊζενστάιν, αλλά θα ήταν λιγότερος χωρίς τον Προκόφιεφ). Όσο για την πρώτη, μόνο σαν μια μεταφορική δήλωση μπορώ να την δεχτώ, με τη σημασία ότι οι θόρυβοι πρέπει να «κολλάνε» επακριβώς. Πάντως μεγάλος ο Μπρεσόν ως σκηνοθέτης, όποια γνώμη κι αν έχει κανείς για τις σημειώσεις του.

Γιαννης Τολιας είπε...

Τις λέξεις όπως και τις εικόνες
δεν τις αντικρίζουμε
Τις αντιμετωπίζουμε
έως την πιο εύθραυστη
λεπτομέρεια της φθοράς.

Υ.Γ 1 Ρέουσα εικόνα
Ονειρόπλαστη
Χιλίων προσηλώσεων τίμημα
Απαιτεί την επανάληψη.

Ανώνυμος είπε...

Ο Μπρεσόν είναι ένας ολόκληρος κόσμος. Ο Γκοντάρ (...πάλι αυτός) έχει πει την εξής περίφημη φράση: "Το 'Στην τύχη ο Μπαλταζάρ' είναι ο κόσμος σε 90 λεπτά". Θα μπορούσε ενδεχομένως κανείς να πει το ίδιο και για το "Ένας καταδικασμένος σε θάνατο δραπέτευσε". Ο καθένας διαλέγει την εκδοχή του (αν και ο "Μπαλταζάρ" φαίνεται να είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα). Όπως και να 'χει, ο Μπρεσόν είναι πολύ σημαντικός, και δεν είναι τυχαίο ότι κορυφαίοι σκηνοθέτες της εποχής μας, όπως ο Νούρι Μπίλγκε Τσεϊλάν, τον αναφέρουν ως βασική τους επιρροή.

(Προσπάθησα να ανεβάσω και κάποιες φωτογραφίες μαζί με το σχόλιο, αλλά δεν στάθηκε δυνατό. Μπορεί κανείς να βρει πολλές, καθώς και άλλο υλικό για τον σκηνοθέτη, στην αρκετά προσεγμένη σελίδα www.mastersofcinema.org/bresson).

Γιάννης Π.

Γιαννης Τολιας είπε...

Οι τέχνες των ανθρώπων όσο κι αν περιβληθούν με τις αγαθότερες
των προθέσεων, ποτέ δεν είναι αληθινές.
Οι αυθεντικοί δημιουργοί προσπαθούν τουλάχιστον αυτό που είπε
o David Ogilvy «Λέτε πάντα την αλήθεια, απλώς κάντε αυτήν την αλήθεια γοητευτική».

Δυστυχώς όμως η αλήθεια δεν είναι ποτέ γοητευτική.

Η αλήθεια έχει πολλές εκδοχές.
Διαλέγουμε όποια μας συμφέρει.
Το ψέμα όμως έχει μια και μόνη συναρπαστική εκδοχή.
Ένα περίτεχνο ψέμα διαθέτει θεατρικότητα.
Μια φτωχή εκδοχή της αλήθειας, θεατρινισμό.

Θυμάμαι εκείνη την κορυφαία σκηνή στην ιστορία του κινηματογράφου.
Τη διαδρομή του κεριού Nostalgia (Andrei Tarkovsky) http://www.youtube.com/watch?v=8Uj9d36pMDk
και σκέφτομαι αν στο τέλος της σκηνής η μουσική ήταν ένας αγενής
απρόσκλητος επισκέπτης.

«Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν γράφει στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο
Laterna Magica: Όταν ο κινηματογράφος δεν είναι ντοκουμέντο,
είναι όνειρο. Γι’ αυτό ο Ταρκόφσκι είναι ο μεγαλύτερος απ’ όλους.
Κινείται με απόλυτη άνεση στο χώρο των ονείρων, χωρίς να εξηγεί,
αλλά και τι να εξηγήσει.
Είναι ένας μάντης, που έχει καταφέρει να σκηνοθετήσει τις οπτασίες του
με το πιο βαρύ, αλλά και πιο πρόθυμο μέσο.
Σ’ όλη μου τη ζωή έχω βαρέσει τις γροθιές μου πάνω στις πόρτες των δωματίων,
Όπου αυτός κινείται με τη μεγαλύτερη άνεση.
Εγώ μόνο μερικές φορές κατάφερα να μπω μέσα.
Οι περισσότερες από τις συνειδητές μου προσπάθειες τελείωσαν με ντροπιαστικές αποτυχίες».


Υ.Γ. 1 Μόνο η φύση δημιουργεί γνήσια, ανόθευτη τέχνη

Υ.Γ 2 Η τέχνη όπως και το όνειρο είναι το ψέμα της αλήθειας μας

Ανώνυμος είπε...

Un grand cinéaste et artiste français!
DC

Ανώνυμος είπε...

hello... hapi blogging... have a nice day! just visiting here....

Ανώνυμος είπε...

Κύριε Μαυρουδή, σας έστειλα προ μηνός ένα βιβλίο με γελοιογραφίες καλλιτεχνών από τις βαλτικές χώρες. Χάρηκα που σας άρεσε και μπορεί να σας φανεί χρήσιμο.
Διάβασα για το νέο σας, ασυνήθιστο, αφιέρωμα.Ποιοι συγγραφείς περιλαμβάνονται σ' αυτό το τεύχος περί Μετάφρασης; Ακόμα θέλω να ρωτήσω αν αυτό το τεύχος γίνεται σε συνεργασία με τους εκδοτικούς οίκους. Αν συμβαίνει αυτό, σκέπτομαι ότι δεν είναι μόνο εκείνο που πρόκειται να εκδοθεί άξια λόγου μετάφραση, αλλά και ό,τι μεταφράζει κανείς χωρίς επεγγελματική (εκδοτική) προοπτική.
Τέλος θέλω να σας πω ότι έμαθα για το τεύχος-αφιέρωμα στον Καριωτάκη. Θα μπορούσα να σας στείλω ένα κείμενο 772 λέξεων; Υποθέτω ότι δεν υπάρχει ακόμα το πρόβλημα με τα μέιλ σας. Φιλικά

Γιώργος Κρητικός