Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2008

Ισπανοί φοιτητές στην Ελλάδα (1933)

Η αφήγηση που ακολουθεί είναι απόσπασμα από το κείμενο της κυρίας δε Ρεάλ-Κατσιμπάρδη Notas Resumen del Viaje por el Mediterraneo, το οποίο περιλαμβάνεται στην έκδοση Catalogo, που κυκλοφόρησε το 1983 από το σύλλογο «Φίλοι της Φοιτητικής Εστίας της Μαδρίτης», για την επέτειο συμπλήρωσης πενήντα χρόνων από την πραγματοποίηση της φοιτητικής «κρουαζιέρας» στη Μεσόγειο. Εκείνος ο περίπλους θεωρείται πως επηρέασε την πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην Ισπανία.Δημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό Το Δέντρο, Νο 163-164, που κυκλοφόρησε τον περασμένο Ιούλιο.


ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΝΙΣΩ ΠΩΣ Η ΖΩΗ ΜΟΥ ΧΩΡΙΖΕΤΑΙ, από τότε, σε δύο περιόδους: πριν από την κρουαζιέρα μας και μετά από αυτήν.
Όταν ο κοσμήτορας της Σχολής Φιλοσοφίας και Γραμμάτων του Πανεπιστημίου μας Γκαρσία Μορέντε, συνοδευόμενος από τον Γραμματέα της Σχολής Χοσέ Φεράντις, μπήκε στο γραφείο του κυρίου Υπουργού Δημόσιας Παιδείας Χουάν δε λος Ρίος, δεν πίστευε πως θα έβγαινε έχοντας λάβει την άδεια του κυρίου Υπουργού για την πραγματοποίηση ενός εκπαιδευτικού περίπλου της Μεσογείου από ομάδα φοιτητών και φοιτητριών, που ήταν εγγεγραμμένοι στα τμήματα Αραβικών, Ελληνικών και Λατινικών Σπουδών.
Ο κύριος Μορέντε ήξερε τι έπρεπε να δηλώσει στον κύριο Υπουργό και είχε προετοιμαστεί δια παν ενδεχόμενο. Εξάλλου, έχοντας δίπλα του τον κύριο Φεράντις, είχε τη βεβαιότητα πως οι εξηγήσεις που θα ζητούσε ο κύριος Υπουργός θα ήταν πλήρεις. Ήξερε επίσης πως ο κύριος Υπουργός συνήθιζε να απαντάει με δύο λέξεις, δηλαδή «ναι» και «όχι». Και το σύστημα ήταν να απαντάει «όχι» στην αρχή, ώστε να λέει «ναι» στη συ­νέχεια.
Τα «όχι» ήταν: οι φοιτητές δεν θα έμεναν καθ’ όλο το εικοσιτετράωρο στο ίδιο κατάστρωμα με τις φοιτήτριες, οι καμαρότοι δεν θα έμπαιναν στις καμπίνες των φοιτητριών δίχως να συνοδεύονται από έναν ή δύο καθηγητές, τα λουτρά δεν θα ήταν κοινά για φοιτητές και φοιτήτριες (το ίδιο και τα αποχωρητήρια), η διανομή σαπουνιού δεν θα γινόταν τις βραδινές ώρες, δεν θα υπήρχαν αλκοολούχα, ούτε μπίρες, δεν θα επιτρέπονταν οι χοροί μετά το δείπνο, δεν θα δειπνούσαν φοιτητές και φοιτήτριες στο ίδιο τραπέζι, δεν θα ήταν οι φοιτήτριες ασυνόδευτες κατά την έξοδό τους στα διάφορα λιμάνια, δεν θα έπινε κανείς νερό από βρύσες της Αιγύπτου, της Τυνησίας και της Τουρκίας, δεν θα συγχρωτιζόταν κανείς με ιθαγενείς, οι οποίοι μεταδίδουν κάθε λογής ασθένειες, δεν θα γινόταν ξεψείρισμα μεταξύ φοιτητών και φοιτητριών, δεδομένου ότι στις προαναφερθείσες χώρες, καθώς και σε άλλες, οι ψείρες ενδημούν και οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι για την περιοχή των γεννητικών οργάνων των γυναικών, άρα δεν θα υπήρχε ουδεμία απολύτως συνεύρεση αρρένων και θηλέων καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού.
Συνεπώς ναι, η κρουαζιέρα θα γινόταν: το Υπουργείο έθετε στη διάθεση της Σχολής το επιβατικό «Πόλη του Κάδις», το πρώην «Ινφάντα Κριστίνα», σκαρί αξιόπιστο, με καπετάνιο τον θα­λασσόλυκο Χάιμε Χέλπι Βερδάγκερ, ώστε να μην υπάρχει κανένας κίνδυνος για τα παιδιά. Ναι, το Υπουργείο θα έδινε εντολή για την επιβίβαση στο πλοίο δύο γιατρών, νοσοκόμων και ιερέως, του οποίου η μέριμνα θα ήταν η τήρηση των θρησκευτικών κανόνων, η κατήχηση για την αποφυγή κάθε προσηλυτισμού και η συνδρομή για την εβδομαδιαία εξομολόγη­ση φοι­τητών και φοιτητριών, μηδέ των συνοδών καθηγητών εξαιρουμένων.
Ναι, το πλοίο θα αναχωρούσε από το λιμάνι της Βαρκελώνης στις 17 Ιουνίου και θα επέστρεφε στις 18 Αυγούστου, με πρώτο σταθμό την Τύνιδα προς επίσκεψη του τάφου του σοφού Αμπντάλα ελ Τρουχίμαν (1032-1110), βάζοντας στη συνέχεια πλώρη προς τη Μάλτα, την Αίγυπτο και την Τουρκία, με κατάληξη στους εξής ελληνικούς προορισμούς: Χανιά, Ρόδος, Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Ναύπλιο (όπου απόγονοι Καταλανών φιλελλήνων διαβιούν), Ιτέα (προς επίσκεψη της Ναυπάκτου, στη ναυ­μαχία της οποίας έλαβε μέρος ο Μιγκέλ δε Θερβάντες) και Κατάκωλο (προς επίσκεψη της αρχαίας Ολυμπίας).
Ναι, κάθε φοιτητής και κάθε φοιτήτρια είχε την υποχρέωση να παραδώσει χειρόγραφη εργασία, τριάντα τουλάχιστον σελίδων, επί θεμάτων σχετικών με τους σκοπούς του ταξιδιού, που δεν ήταν άλλος από τη «γνωριμία de visu των μεγάλων στιγμών και μνημείων του πολιτισμού και τη μελέτη de profundis του φυσικού περιβάλλοντος όπου γεννήθηκαν αθάνατα έργα του πνεύ­ματος και της επιστήμης, τα οποία ex officio βρήκαν την εξέλιξή τους στην Ισπανία, όπου μόνον εκεί συμβίωσαν επί επτά αιώνες sub specie aeternitatis ο αραβικός, ο ιουδαϊκός και ο χριστιανικός πολιτισμός». Εννοείται πως οι συνοδοί καθηγητές θα προσέφεραν την αρωγή τους και ηθική υποστήριξη σε κάθε φοιτητή και φοιτήτρια, δίχως διάκριση και με την υποχρέωση της υποβολής του συνόλου των εργασιών στον κύριο Υπουργό Δημόσιας Παιδείας, ο οποίος θα θέσπιζε βραβεία για τις καλύτερες από αυτές...

...ΠΡΙΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΩ ΤΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΜΕ ΤΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ της άφι­ξης και παραμονής μας στους τόπους της Ελλάδας, είναι απαραίτητο να αναφερθώ σε δύο γεγονότα, που δεν συνέβησαν σε καμία άλλη χώρα από όσες επισκεφθήκαμε και άλλαξαν τη ζωή μου. Θυμάμαι ακόμα και σήμερα την είσοδο του πλοίου μας στο λιμάνι του Πειραιά, μια μέρα ζεστή. Νομίζω πως ακούω και τώρα, το βράδυ εκείνης της μέρας, τα τραγούδια, αυτά που οι Έλληνες ονομάζουν «καντάδες»: παρέες νεαρών σε βάρκες έρχονταν προς το πλοίο μας και τραγουδούσαν. Θυμάμαι πως σε μια μεγάλη βάρκα υπήρχε ορχήστρα με πιάνο. Και οι τραγουδιστές καλούσαν στα γαλλικά τα κορίτσια να σκύψουν να τις δουν, εκείνοι θα «έριχναν σκάλα, σκάλα να σε βρω, σκάλα για τον ουρανό». Δεν κρύβω πως όλα τα κορίτσια γελούσαν, έσκυβαν στην κουπαστή, μερικές έριξαν ένα μαντίλι τους, άλλες ανέμιζαν το δικό τους, μια-δυο τολμηρές έστελναν φιλιά. Δεν ξέρω τι θα γινόταν αν δεν εμφανίζονταν οι καθηγητές μας και όλοι οι καμαρότοι να μας μαζέψουν.
Την άλλη μέρα, οι καθηγητές κρατούσαν στα χέρια τους φύλλα της εφημερίδας Βραδυνή, που σε μακροσκελές άρθρο τής πρώτης σελίδας έκαναν λόγο για «πανέμορφες Ισπανίδες, των οποίων το κάλλος θάμπωσε τον Σαρωνικό». Και προς απόδειξη, στο μέσο του άρθρου υπήρχε η φωτογραφία μιας ομάδας νεανίδων εκπάγλου καλλονής. Οι καθηγητές, παρόντος του ιερέα-εξομολογητή μας, κάλεσαν στο σαλόνι του πλοίου όλες τις φοιτήτριες και τους ζήτησαν να παραταχθούν η μία δίπλα στην άλλη. Τότε, σκύβοντας όλοι μαζί πάνω από τη φωτογραφία της εφημερίδας, πλησίαζαν από πολύ κοντά κάθε κοπέλα και έψαχναν να δουν ποια από εμάς έμοιαζε με τις κοπέλες της φωτογραφίας. Αν και καμία δεν έμοιαζε, η εντολή που δόθηκε ήταν να περάσει η μία μετά την άλλη από το εξομολογητήριο, παρόλο που δεν ήταν η μέρα της εξομολόγησης.
Τα πράγματα δεν σταμάτησαν σε αυτό το σημείο. Οι φοιτητές, θεωρώντας πως είχε υπάρξει προσβολή, έκαναν λόγο για μονομαχίες με ξίφος ή πιστόλι και για προσκλήσεις προς έκφραση συγγνώμης εκ μέρους των «ασχημονησάντων». Ευτυχώς, η πρό­σκληση που έφτασε στον κύριο Μορέντε και στους άλλους καθηγητές, ήταν εκ μέρους του Νομάρχη και του Δημάρχου της πόλης του Πειραιά, οι οποίοι καλούσαν όλους μας σε δείπνο και χορό, με την ορχήστρα του Μιχάλη Σουγιούλ, στο ξενοδοχείο «Φάληρον». Ο λόγος της πρόσκλησης ήταν πως «η Ισπανία συνδέεται με την Ελλάδα χάρη στις Πύλες του Ηρακλή, χάρη στην εξέγερση εναντίον του Ναπολέοντα, όπως οι Έλληνες επαναστάτησαν κατά των Τούρκων, χάρη στη μοναρχία, η οποία, τόσο στην Ισπανία όσο και στην Ελλάδα, μεριμνά για την πρόοδο του έθνους, χάρη στον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο». Περιττό να πω πως εκείνη η πρόσκληση δημιούργησε μεγάλη ταραχή: συσκέψεις μεταξύ των καθηγητών, παρέμβαση του καπετάνιου Χέλπι υπέρ της αποδοχής της προς αποφυγή επεισοδίων (τα οποία δεν ήθελε να προσδιορίσει), άρνηση του ιερέα-εξομολογητή μας, βεβαιώσεις των αντιπροσώπων του Νομάρχη ότι είχαν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα, υποκλίσεις και χα­μό­γελα του Δημάρχου ότι οι Έλληνες συνηθίζουν να ψάλλουν τις ομορφιές των νεανίδων δίχως άλλη πρόθεση, προσφορά αντιγράφων του Παρθενώνα και του Θησείου (σε σμίκρυνση) στους κυρίους Μορέντε και Φεράντις, προσφορά εκ μέρους των Αρχών αντιγράφου του Ερμή του Πραξιτέλους για την Αυτού Εξοχότητα τον Κύριο Υπουργό Δημοσίας Παιδείας Χουάν δε λος Ρίος...

...Στον χορό γνώρισα τον σύζυγό μου Νικόλαο Κατσιμπάρδη.
Παντρευτήκαμε τον επόμενο χρόνο, επειδή ήμουν έγκυος. Ήμουν 23 ετών. Εκείνος ήταν 40. Είναι συχωρεμένος πια.


Απόδοση για το «Δ»: Φ.Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ

Δεν υπάρχουν σχόλια: