Το προηγούμενο τεύχος του ΔΕΝΤΡΟΥ

Υπάρχουν ακόμα 11 αντίτυπα στην "Πολιτεία". Το τεύχος έχει εξαντληθεί. Μπορείτε να το προμηθευτείτε τώρα.

"

Μια ακόμα κριτική

 Να ευχαριστήσω θερμά τον ποιητή και κριτικό Αlvaro Valverde (Plasentia, 1959), για την πυκνή και ουσιαστική κριτική του στις «Τέσσερις Εποχές» (μετάφραση Vicente Fernandez Gonzalez, editorial Pre-Textos). Ο Alvaro Valverde είναι συγγραφέας δύο μυθιστορημάτων, ανθολογιών, και πολλών ποιητικών συλλογών.
 _______________


«Τέσσερις Εποχές» είναι ο τίτλος του βιβλίου του Κώστα Μαυρουδή που κρατώ σήμερα στα χέρια μου. Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Pre-Textos στα τέλη του προηγούμενου χρόνου. Τη μετάφραση έχει κάνει ο Βιθέντε Φερνάντες Γκονζάλες, ο οποίος βραβεύτηκε δύο φορές με το Κρατικό βραβείο μετάφρασης. Παλιότερα έχει μεταφέρει στα ισπανικά και το βιβλίο του νεοέλληνα ποιητή με τίτλο «Το δάνειο του χρόνου», που σηματοδοτεί το ξεκίνημα της ποιητικής του ωρίμανσης. Με τις «Τέσσερις Εποχές» ο Μαυρουδής απέσπασε το έγκυρο βραβείο ποίησης του περιοδικού «Διαβάζω», το 2011.
Διαβάζει κανείς πολλά ποιητικά βιβλία, ελπίζοντας ότι, κάποια στιγμή τουλάχιστον, θα συναντήσει έναν ποιητή με γνήσια φωνή, με προσωπικό τόνο αλήθειας που κάνει το έργο να ξεχωρίζει απ' τα άλλα και να διαθέτει αυθεντικότητα και φυσικότητα στον λυρισμό του. Κι αυτή ακριβώς είναι η περίπτωση του Μαυρουδή. Έχει κληρονομήσει, βεβαίως ο ίδιος μια από τις σπουδαιότερες παραδόσεις της παγκόσμιας ποίησης, την οποία και δεν εγκαταλείπει. Να πω ότι μου έδωσε με τους στίχους του κάτι καινούργιο και ξεχωριστό. Τους διαβάζω σαν κάποιος που ανακαλύπτει ένα τοπίο για πρώτη φορά ή περπατά σε μιαν άγνωστη πόλη. Και σίγουρα δεν είναι (και κυριολεκτικά) λίγες οι πόλεις που υπάρχουν σ’ αυτό το όμορφο και μυστηριώδες βιβλίο: Βενετία, Ζάλτσμπουργκ, Παρίσι, Λονδίνο και Λίβερπουλ, Μπανταλόνα, Λουτράκι, ένα θέρετρο στον Κορινθιακό κόλπο.
Ο Μαυρουδής, ο οποίος, διαβάζω στην εισαγωγή, αρέσκεται να συλλέγει διάφορα μικροαντικείμενα σε παζάρια παλαιοπωλών, εκεί όπου βρίσκεται «η απόλαυση της σκέψης» και της «καταγραφής», συνθέτει σ’ αυτό το βιβλίο των Εποχών (τρία ποιήματα για το φθινόπωρο, τέσσερα για τον χειμώνα, τρία για την άνοιξη και άλλα τέσσερα για το καλοκαίρι) ένα είδος διαχρονικού πανοράματος. Γιατί, όπως λέει ο μεταφραστής του, θέτει έτσι «σε διάλογο το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον»• γιατί καταφέρνει να προσδιορίσει μελαγχολικά «τον χαμένο χρόνο μέσα στον χώρο»• γιατί, εν ολίγοις, χρησιμοποιεί τη φωτογραφία και την εικόνα, έτσι ώστε αυτά τα «ίχνη του χρόνου» να βάλουν σε λειτουργία τη διαδικασία του «αναστρέψιμου», που θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε «το ανεξήγητο μυστήριο του χρόνου». Αναφερόμαστε εδώ στο δεύτερο ποίημα του βιβλίου, με τίτλο «Επιστρεψιμότητα», ένα παιχνίδι οπισθοχώρησης, επιστροφής στο χρόνο, όχι νοσταλγίας *.
Σ’ αυτό βοηθούν τα αντικείμενα και οι πράξεις, όπως σωστά επισημαίνει ο Φερνάντες Γκονζάλες. Και η μνήμη, φυσικά. Σ’ ένα ποίημα που μένει χωρίς σαφές τέλος, ο Μαυρουδής θυμάται τον πατέρα που κρατά σημειώσεις στον τόμο της «Μαντάμ Μποβαρί», πιθανόν για να «συνομιλήσει κάποτε με το παιδί, όταν εκείνος θα απουσιάζει». « …για ποιον άλλον σημειώνει/ στην εναρκτήρια και την τελευταία σελίδα του βιβλίου/ ώρα, ημέρα και χρονολογία που το διάβασε,/θυμίζει βλέπετε ημερολόγιο, με πρόθεση να φτάσει στον μεταγενέστερο…./», λέει ο ποιητής.
Αφιερώνει ακόμα δύο ποιήματα στο χριστουγεννιάτικο Ζάλτσμπουργκ. Στο «Ξενάγηση σε ποιητή» ακολουθεί τα ίχνη του ήρωα στο βιβλίο του Τόμας Μαν «Θάνατος στη Βενετία». Στο «Ιατρική επίσκεψη», ένα από τα πιο υποβλητικά ποιήματα, επανέρχεται η παιδική ηλικία, όπως και στο «Καλοκαίρι, ή Αύγουστος στο Λουτράκι».
Πολύ όμορφο το βιβλίο του. Γραμμένο από κείνο το αβυσσαλέο όριο που δημιουργεί η αίσθηση του εύθραυστου όσων μιλούν στον χρόνο που σιωπά. Όσων προχωρούν, αλλά στην ουσία οπισθοχωρούν. Όσων ξέρουν να εκφράζουν με λόγια αυτό που φαινομενικά δεν μπορεί να αποκαλυφθεί.
* « […] Όπως συμβαίνει, αν θυμάστε, στην ταινία του Βερτόφ: ο χρόνος κινείται αντίστροφα, το ψωμί επιστρέφει στο αλεύρι, κι ύστερα στον αγρό με τα ψηλά σιτάρια να κυματίζουν ρυθμικά. Τα τραμ γυρίζουν στην αφετηρία τους. Βαδίζουμε προς τον καθεδρικό έχοντας πίσω μας την είσοδο και το προαύλιο, όπως εκείνοι που έφταναν στον Άδη με την πλάτη (στραμμένοι σ’ αυτά που εγκατέλειπαν). Όλα μπορούν να ανακτηθούν. Τα περασμένα αφήνουν γενναιόδωρα τον οβολό τους, όταν προτείνω το κουτί που γράφει « "Το χρόνο μου παρακαλώ, τα πράγματά μου" [...] »
__________
Ευχαριστίες στην κ. Ευαγγελία Γιάννου για τη βοήθειά της.

Ελληνική ποίηση

Ο κ. Eduardo Moga, ποιητής, δοκιμιογράφος και κριτικός που έχει γεννηθεί στη Μπαρτσελόνα και ζει στο Λονδίνο, παρουσίασε (12. 11. 2015) με εξαιρετική διαύγεια και αγάπη τη μετάφραση της ποιητικής μου συλλογής "Cuatro estaciones", εκδ.Pre-Textos ("Τέσσερις Εποχές") μτφρ. Βιθέντε Φερνάντες Γκονζάλες. Δημοσιεύω ορισμένα αποσπάσματα ελεύθερα μεταφρασμένα.

[…] Τιτλοφόρησα αυτό το άρθρο “Δύο έλληνες ποιητές”, αλλά σκέφτομαι πως έκανα λάθος. Θα έπρεπε να γράψω «O έλληνας ποιητής κι ένας άλλος ποιητής». Γιατί ο πρώτος είναι o Κωνσταντίνος Καβάφης, ο κατ’ εξοχήν έλληνας ποιητής (αν και γεννήθηκε πριν 150 χρόνια στην Αίγυπτο, από οικογένεια της Κωνσταντινούπολης, και διεκδικεί την ελληνικότητά του μέσω της γλώσσας).
Σε μια μέρα έλαβα δύο βιβλία: την "Ιθάκη", ποιήματα του αλεξανδρινού ποιητή (εκδόσεις Nordica), και τις "Τέσσερις εποχές" του Κώστα Μαυρουδή, ενός σύγχρονου συγγραφέα που δεν γνώριζα. Το βιβλίο του δεύτερου δημοσιεύθηκε από τις εκδόσεις Pre-Textos. Και οι δύο έχουν μεταφραστεί από τον Vicente Fernández González, τον καλύτερο μεταφραστή μας των νέων ελληνικών, μαζί με τον Juan Manual Macías (ο οποίος συμπτωματικά έχει μεταφράσει τα άπαντα του Καβάφη, στις εκδόσεις Pre-Textos, επίσης). Και οι δύο είναι δίγλωσσες και εξαιρετικές: του Μαυρουδή στο κομψό γνωστό σχήμα των εκδόσεων της Βαλένθια, και του Καβάφη, στις Nordica, με την έξοχη εικονογράφηση του Federico Delicado [...]

Στη συνέχεια παραθέτει τις απόψεις του για τον Καβάφη [...] εκθειάζει την εργασία του μεταφραστή Vicente Fernández González, και για ό,τι σπουδαίο έχει κάνει στην ποίηση του Aλεξανδρινού και για τις "Τέσσερις Εποχές" (με γλώσσα συμπαγή, ρέουσα, κατανοητή). «Και βέβαια δεν είναι λίγο», λέει, «καθόλου μάλιστα, το ότι μια ποίηση γραμμένη στα ελληνικά, τόσο ξένα σε σχέση με τη γλώσσα μας, ηχεί με φυσικότητα. Είναι το μέγιστο που μπορεί να ελπίζει ένας μεταφραστής (για το κοινό του)».
Και συνεχίζει: Ο Μαυρουδής προτείνει μια ποίηση βαθιά ριζωμένη στην καθημερινή ζωή, στην τριβή των ανθρώπων. Οι ιστορίες του είναι αφηγήσεις, όμως σ’ αυτές πιάνεται, σαν σε άγκιστρο η ποίησή του, όταν απογειώνεται. «Οι αφηγήσεις του, επιτρέψτε μου τον πλεονασμό, αρπάζονται σαν άγκυρα από την ιστορία (της χώρας του, τις οικογενειακές, του κόσμου) και στηρίζονται στη διακειμενικότητα η οποία κυριαρχεί: Συναντούμε πρόσωπα, από την Μαντάμ Μποβαρί και τον Μπλεζ Σαντράρ, μέχρι τον Ρουμπινστάιν, τον Γκούφυ, τον Εκκλησιαστή, την Ιζαμπέλ Αλιέντε. Οι φόρμες του, πολύ εύπλαστες –πρόζα και στίχοι--, γίνονται μακροσκελή ποιήματα, που συμπλέκονται γεμάτα πληροφορίες, αλλά και με πλήθος γλωσσικές μεταμορφώσεις και εντυπωσιακές εικόνες, όπως στήθη και “περιπαθείς” μηρούς γυναικών που πηγαίνουν στην παραλία, ενώ άλλοτε μιλούν για ένα κρεβάτι ξενοδοχείου στο χριστουγεννιάτικο Ζάλτσμπουργκ: “[...] ο ύπνος είναι απολαυστικός/ σ' αυτά τα μαξιλάρια,/ το πάπλωμα χωρίς βαρύτητα,/ σαν μια ιδέα,/ τι όνειρα με αυστριακότητα ... [...]”.

Σ’ αυτό το περιβάλλον, όπου συμβαίνουν τόσα, με καθαρή αντίληψη και διεισδυτική σκέψη, τα ποιήματα των "Τεσσάρων εποχών" –τίτλος που θυμίζει Βιβάλντι– αφορούν σχεδόν τα πάντα: την πολιτική κριτική, την αυτοβιογραφική ανάμνηση, τις ταξιδιωτικές ιστορίες, τον ιστορικό βρόχο, την υπαρξιακή ώθηση. Μια ποίηση απτή και τόσο όμορφα βέβηλη, όπως όταν μιλά για μια κηδεία: "[...] την τυποποιημένη πλέον φροντίδα / των γραφείων κηδειών / σε όλους τους νεκρούς/ άνδρες-γυναίκες/για τα μαλλιά τους που χτενίζουν προς τα πίσω/ μιαν ευκολία ως φαίνεται των μακιγιέρ/ στιλ που θυμίζει μεσοπόλεμο/ τον κόμη Τσιάνο για παράδειγμα,/ τον άτυχο Ντίνου Λιπάτι,/ ή τον Γκαρθία Λόρκα στο πορτρέτο του '30... [...]".
Χαίρομαι που βρήκα στο βιβλίο δύο ποιήματα που αναφέρονται σε πράγματα που γνωρίζω πολύ καλά: το πρώτο έχει τίτλο "Καλοκαίρι, ή στην παραλία τής Μπανταλόνα" (στο οποίο ο ποιητής παρατηρεί την επιθετικότητα του σώματος που ανέφερα προηγουμένως, με κάποιους παραθεριστές γύρω να διαβάζουν Ιζαμπέλ Αλιέντε. Κι εδώ οι πράξεις καταφεύγουν στη μνήμη. Φυλακίζονται στο ποίημα όσα χάθηκαν, για να ξαναζωντανέψουν κάποτε και πάλι.
.
Το δεύτερο ποίημα, "Καλοκαίρι, ή εναρκτήριο μάθημα", περιγράφει ένα μάθημα αγγλικών, που μέσα σ’ αυτό υπάρχει το Λονδίνο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, με τους ναζί να βομβαρδίζουν την πόλη. Χτες, 11η Νοεμβρίου, ήταν ακριβώς η ημέρα που θυμόμαστε, χωρίς εκρήξεις και βόμβες αλλά με παπαρούνες, τους νεκρούς του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και τη συνθήκη ανακωχής των Συμμάχων. Αυτή η εγγύτητα του Μαυρουδή, το ότι μιλά για όσα είδε (ή σκέφθηκε, ή φαντάστηκε), για την αιχμή της ζωής, με ένα άτακτο ψηφιδωτό, έτσι όπως πάντα υπάρχει στη συνείδησή μας, με εντυπώσεις, αναλογίες, αναγνώσεις, διαλόγους, στήθη και μηρούς που θαυμάζουμε, στιγμές που θαμπώνουν και στιγμές που διαρκούν, τον καθιστά πιο απτό, πιο ζωντανό (με το αίμα να κυλά ορμητικό).» Παραθέτει τέλος ο Eduardo Moga, ολόκληρο το μεταφρασμένο ποίημα της σελίδας 23 (στην ελληνική έκδοση) «Καλοκαίρι, ή Αύγουστος στο Λουτράκι».
Η πολύ ελεύθερη, αλλά επεξηγηματική μ’ αυτόν τον τρόπο, απόδοση του κειμένου οφείλεται στη συνεργασία μου με την κ. Ευαγγελία Γιάννου. Στις φωτογραφίες το εξώφυλλο του βιβλίου και ο ισπανός κριτικός τον οποίο οφείλω να ευχαριστήσω για την σπουδαία προσέγγιση.

.

Σχόλια

Γράψτε ένα σχόλιο...

Aισιοδοξία

Μήνυμα σχετικά αισιόδοξο, από εκτός Αθηνών βιβλιοπωλείο. "Καλημέρα. "Πορθμός" λέγεται ο εν Χαλκίδι πολυχώρος μας (οδός Κακαρά) !!! Ήδη έχουμε διαθέσει 3 από το τελευταίο σας τεύχος (Τόμας Μαν, νο 205-206)!

Μου αρέσει!   Σχολιάστε   Κοινοποιήστε

Αρέσει σε εσάς, καθώς και στους Alice Walker, Βαγγέλης Καργούδης, Βασίλης Γουδέλης και σε 27 ακόμη

Το Δεντρο

Στις 9.30 του Σαββάτου, στον "Αθήνα 9.83" ο Δημήτρης Φύσσας παρουσίασε το τελευταίο τεύχος του ΔΕΝΤΡΟΥ (Νο 205-206). Μίλησε μαζί του ο Τάσος Γουδέλης. Προσπάθησε να προβάλει και τα ποικίλα ά λ λ α θέματα του τεύχους, εκτός απ' αυτό του Τόμας Μαν.
Τα μεταφρασμένα διηγήματα, το ημερολόγιο της Καθριν Μάνσφιλντ, το χρονικό της αυτοκτονίας του Μαγιακόφσκι, την άγνωστη συνέντευξη του Καρλ Μαρξ σε αμερικανό δημοσιογράφο στα τέλη του 19ου αιώνα, την ενδιαφέρουσα αλληλογραφία του Έλιοτ με έναν κριτικό της γενιάς του, το αφήγημα του Τρούμαν Καπότε που αφορά ένα ταξίδι στο Αιγαίο και τα μικρασιατικά παράλια (με γιοτ του Σταύρου Νιάρχου), εκεί ακριβώς που σήμερα παιζεται το δράμα των χιλιάδων του μετακινούμενου προσφυγικού πληθυσμού.

Κι ακόμα, δυο έξοχα αφηγήματα του σκηνοθέτη Ερμάνο 'Ολμι για τη συνάντησή του, μεταπολεμικά, με τον Ίταλο Καλβίνο. Αποκαλυπτικά κείμενα για το πνεύμα και την ατμόσφαιρα της Ιταλίας την εποχή της αθωότητας.