Από το Βερολίνο

Έχει 6 βαθμούς Κελσίου, την ώρα που ο φίλος μου Δ. μου γράφει απ' το Βερολίνο. "Δεν υπάρχει", μου λέει, "πιο ωραίο θέαμα απ' το να παρακολουθεί κανείς πώς γίνεται μια φωλιά. Μπροστά στον κήπο υπάρχει ένα δέντρο λιλά, μια λιλά Syring γύρω στα 6 μέτρα και στην κορυφή το αποφάσισαν δύο ασπρόμαυρες καρακάξες (Pie, Elster) να φτιάξουν τη φωλιά τους. Αυτό που εντυπωσιάζει δεν είναι μόνο η θαυμάσια κατασκευή, αλλά η επιμονή, το κουράγιο, η θέληση, η εξυπνάδα, ο ζήλος για τελειότητα. Και όλα αυτά, για να τοποθετηθούν 3-9 αυγά που σύντομα θα έχουν. Όταν το έργο θα ολοκληρωθεί θα είναι σφαιρικό, με δύο εισόδους και με μια σκεπή για να προστατεύει τα νεογνά από επιδρομές αρπακτικών".

Και σαν σύμπτωση ένα δεύτερο μήνυμα, σε λίγη ώρα, από την ίδια πόλη.Η Β.(μια οξυδερκής φίλη μου) ,θέλει ν' ακούσει κάποιες ιδέες για τη Ν. Γαλλία πού θα ταξιδέψει σε λίγες μέρες. "Το παραθαλάσσιο κοιμητήριο", στην πόλη Σετ, σκέπτομαι αμέσως. Είναι θαμμένος εκεί, εκτός απ' τον Valery, o Charles Trenet.Το κοιμητήριο (με θάμνους λεβάντας και το χαρακτηριστικό φως του νότου) μπαίνει στη θάλασα, και η θάλασσα σχεδόν ακουμπά τον περίβολο. Χωρίζονται από έναν στενό δρόμο. Έχω τραβήξει μια φωτογραφία γεμάτη χρώμα, όπου τα λευκά πανάκια των ιστιοφόρων φαίνονται σαν να βρίσκονται πλάι στους σταυρούς. Κι ύστερα το Μονπελιέ (ένα οικιστικό δοκίμιο κομψότητας) και ο δρόμος για την Ισπανία. Όχι όμως το καλοκαίρι, της λέω. Φυσά ένα δαιμονιώδες μελτέμι (Μιστράλ) που μου θυμίζει τις ανυπόφορες βόρειες Κυκλάδες. Είδε την πρότασή μου στο μήνυμα και μου τηλεφώνησε. "Έχετε 6 βαθμούς", της είπα για να δείξω ενήμερος. "Όχι, τώρα είναι 12. 6 ήταν το πρωί". Ετοιμάζει, μου είπε, κάποιες κατασκευές στο ύπαιθρο. Μιλήσαμε για τις ιδέες της που τις βρήκα ενδιαφέρουσες, κι ας μη με συγκινεί η εικαστική νεωτερικότητα. Περάσαμε στα προσωπικά και οδηγήσαμε, τέλος, τη μακρά συζήτηση στην "τεμπελιά μας", στην απώλεια χρόνου, στο dolce far' niente, που ήταν ένα κοινό μας φρόνημα για πολλά χρόνια. Με αιφνιδίασε με την άποψη ότι έργο μπορεί να είναι και μια αόρατη αύρα, μια διαίσθηση, μια πνευματικότητα ανεντόπιστη, καθόλου χειροπιαστή. Δεν συμφώνησα με την αντίληψη αυτή, ενός αθέατου, δηλαδή, δαιμόνιου. Είπα πως ναι, ξέρω, η ποίηση υπάρχει πριν απ' το ποίημα, το τελευταίο όμως "πρέπει να είναι οι λέξεις του για να το δεις". Κι έφερα έτσι στην επιφάνεια έναν παλιό στίχο μου. Όχι επέμεινα. "Απ' το 'αόρατο' έργο που σίγουρα έχω (κι είναι μεγάλο), θα προτιμούσα τρία βιβλία περισσότερα.

Κι όμως, αναρωτήθηκα αργότερα. Ο Φάουστο Μελότι, ένας άγνωστος στην Ελλάδα γλύπτης της μοντερνικότητας (και συγγραφέας αφορισμών) δεν έχει γράψει ότι "ακόμα και αν τα έργα του Απελλή δεν είχαν βρεθεί ποτέ, αν τα αγνοούσαμε, και πάλι θα υπήρχαν, διότι τα έργα είναι πνεύματα που δεν χάνονται";