Συνεργασίες

Υπάρχει ένας νεοέλληνας πεζογράφος, κάπως αγνοημένος, μπορώ να πώ, από την ανάγνωση των συγχρόνων μας και από την κριτική. Έχω θαυμάσει επανειλημένα τα μοναδικά αντανακλαστικά του, όταν του ζητείται από ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ μια συνεργασία. Μπορεί να γράψει με άνεση κάτω από οποιαδήποτε περσόνα. Γράφει ως ισπανός μεσοπολεμικός συγγραφέας με πειστικότατο βιογραφικό, ως στρατιώτης των Βαλκανικών Πολέμων καταθέτει αψόγως αληθοφανή ημερολόγια, ως μελετητής των γραμμάτων της Κεντρικής Ευρώπης μιλά για την εποχή (τον Κάφκα, τη "Μεταμόρφωση" και τον "Καλό στρατιώτη Σβέικ").

Οι "παραγγελίες" του περιοδικού δεν αντιμετωπίζουν ποτέ την άρνησή του. Η μόνη αγωνία που εκδηλώνει είναι πόσες... ώρες διορία έχει για να παραδώσει τη συνεργασία του. Δεν υπερβάλλει. Το άψογο κείμενο βρίσκεται στα χέρια μας την επόμενη μέρα. Με το επόμενο αφιέρωμα του ΔΕΝΤΡΟΥ, το 1914, είχα την προκλητική ιδέα να του προτείνω να περιγράψει, ως Σέρβος ή Βόσνιος σύγχρονος, το δραματικό περιστατικό της δολοφονίας του Φερδινάνδου, στο Σαράγεβο. Να σταθεί και να βλέπει την πομπή στο πεζοδρόμιο απ' όπου θα περάσει ο Διάδοχος του θρόνου. Είμαι βέβαιος ότι αύριο θα πανηγυρίζω (και θα ζηλεύω) για μια γοητευτική μαρτυρία του γεγονότος που έγινε αφορμή να αιματοκυλιστεί η Ευρώπη.

Να μην ακούσω το επιχείρημα ότι τα μεγάλα γεγονότα δεν προσφέρονται σε λογοτεχνικές παραχαράξεις, σε σκηνοθεσίες και παρουσίες ψευδεπίγραφες. Μιλάμε για την πράξη της λογοτεχνίας, που είναι κυρίως αυτό ακριβώς, μια έξοδος από τον όντως κόσμο. Τη μυθοπλασία, για την οποία μόλις τις προάλλες μου έδινε αφορμή να σχολιάσω το ψεύδος της μια απάντηση του Φελίνι. Τον ρώτησαν γιατί δεν γύρισε τo "Amarcord", ως αυτοβιογραφικό χρονικό, στην πατρίδα του (Rimini) και είπε ότι ο τόπος που το κινηματογράφησε ήταν εικαστικά "περισσότερο Rimini" από το Rimini. Χρήσιμη ιδέα για όσους διδάσκουν την αφήγηση. Το αυθεντικό, όπως μαθαίναμε νέοι, έχει το δικό του περιεχόμενο στην κατασκευασμένη αλήθεια και είναι στο χέρι σου να το κάνεις πιο πειστικό (και γοητευτικό) απ' αυτήν. Κι αφού μιλάμε για το "ψεύδος", γιατί να μην επικαλεστώ τα "Capriccios" (έτσι μου φαίνεται ονομάζεται) του Μάρλοου, πίνακα που μου έρχεται στο μυαλό, όπου ο ζωγράφος αναπαριστά τη Βενετία, αλλά με τον Άγιο Παύλο του Λονδίνου στην όχθη του καναλιού;